Sara Xatunun bu xahişini II Mehmet eşitmir…
Bu günə qədər tarix kitablarında hər zaman bu sözə rast gəlirsən: Şərqin ilk diplomat qadını Sara Xatun olub.
Lakin bu möhtəşəm qadın barəsində geniş məlumata rast gəlmək mümkün deyil. Halbuki Türkiyədə Sara xatun barədə kifayət qədər yazılar var.
Osmanlı mənbələrində Gövhərşah Xatun, Avropa və Azərbaycan mənbələrində Sara və yaxud Saray, Sarə Xatun kimi adlanan və Ağqoyunlu hökmdarı Həsən Padşahın (Uzun Həsən – red.) anası kimi tarixdə mühüm rolu olan bir qadındır.
Şərqdə dövrünün yeganə istedadlı diplomat qadını kimi tanınan Sara Xatun haqqında əksər mənbələrdə müsibət fikirlərə rast gəlmək olur. Sara Xatun Ağqoyunlu dövlətinin möhkəmləndirilməsində, onun xarici siyasətinin müəyyənləşdirilməsində və həyata keçirilməsində mühüm rol oynayıb. O, oğlu Həsən Padşahın ən məsul diplomatik tapşırıqlarını qüsursuz həyata keçirirdi. Elə buna görə həmin dövrdə kiçik Ağqoyunlu dövləti Osmanlı və Qaraqoyunlu kimi iki qüvvətli rəqibi arasında müstəqilliyini saxlaya bilmişdi.
Sara Xatun Bayandur elində 1390-cı və ya 1391-ci ildə dünyaya gəlib. Həsən Padşahın atası Cəlaləddin Əli bəy və anası Sara Xatun Oğuz xaqanlarının nəslindən olmuşlar. Qeyd edim ki, Sara Xatun Həsən Padşahın atası Cəlaləddin bəyin əmisi qızı idi. Sara Xatunun atası Pir Əli bəy idi. Pir Əli bəy Ağqoyunlu dövlətinin banisi Qara Yülük Osmanın qardaşı və ağqoyunlu tayfalar ittifaqını yaradan Qutluq Bəyin nəvəsi idi.
Gənc yaşlarında Sara Xatun bir müddət müasir Türkiyənin Elazığ ərazisində yerləşən Harput şəhərinin hakimi olmuşdur. Sara Xatun burda hakim olan zaman yerli müsəlmanlar üçün böyük və geniş məscid inşa etdirib. Bundan əlavə, bir zaviyəsi vardır və üzərində “Sara Hatun — Valideyi Uzun Hasan” yazılmışdır.
Sonradan oğlunun yanına köçmüşdü və Həsən Padşah xüsusilə xarici siyasətlə əlaqədar ən çətin məsələlərin həllini Sara Xatuna etibar edirdi.
Sara Xatunun sarayda seçilmiş alimlərdən ibarət komandası var idi. Bu, onun elmə və təhsilə böyük əhəmiyyət verdiyini göstərirdi. Eyni zamanda bütün diplomatik görüşlərdən öncə alimlərdən məsləhət alırdı.
Tarixçi Əkbər Nəcəf yazır ki, Sara Xatun sarayda və rəsmi qəbullarda türk dilində danışırdı. Türk dilinin və ədəbiyyatının inkişafında böyük xidmətləri olmuş, şairləri, ədibləri və elm xadimlərini himayə etmişdi.
Əbu Səidlə sülh danışıqları üçün göndərilən elçilərə də Sara Xatun başçılıq etmişdir. Lakin bu missiya uğursuzluqla nəticələnmişdi.
Sara Xatun Misirə də getmiş, Ağqoyunlularla ittifaq bağlanmasına nail olmuşdur.
Türkiyə Ağqoyunlu dövlətinin müttəfiqi və Aralıq dənizi sahilində əlverişli strateji mövqeyə malik Qaraman əmirliyini aradan qaldırmaq istədikdə Osmanlı imperatoru II Mehmetlə danışıqlar aparmaq üçün Sara Xatun göndərilmişdi. Sara Xatun Osmanlı imperatoru II Mehmetlə bağladığı Yassıçəmən müqaviləsi Ağqoyunluların dövlət müstəqilliyinin saxlanmasında böyük əhəmiyyətə malik idi. Sara Xatun yol boyu sultanı Trabzonu fəth etmək fikrindən çəkindirməyə çalışdı. Diplomatik danışıqlar zamanı Sara Xatun və Sultan arasında belə dialoq olub:
- Ay oğul, Trabzona bu qədər zəhmət niyə çəkirsən? Osmanlı ordusu hündür dağlardan, sıldırım yamaclardan, meşələrdən çətinliklə keçə bilir. Sən buranı gəlinimə bağışla və geri qayıt!
Ona cavab olaraq Sultan deyir:
- Ay ana, bu zəhmət din yolundadır. Çünki əlimizdə İslamın qılıncı var. Bu əziyyəti çəkməsək, bizə qazi demək yalan olar.
Lakin onun səyləri heç bir nəticə vermədi. II Mehmet üçün diplomatik danışıqların heç bir əhəmiyyəti yox idi və o yürüşə çıxıb Trabzonu ələ keçirmək niyyətində idi və qısa zamana bu şəhər onun nəzarəti altına keçdi. Bunu eşidən Sara Xatun öz gəlininin - Dəspinə Xatunun (Şah İsmayılın nənəsi – red.) Trabzonun taxtına varislik hüququnu irəli sürdü. Trabzon xəzinəsini sultanla bölüşdürdükdən sonra Ağqoyunlu elçilərinin başında geri qayıtdı.
Ağqoyunlu dövləti ilə kəskinləşən münasibətləri yumşaltmaq üçün II Mehmet Sara Xatuna xoş rəftar göstərmiş, onu çoxlu hədiyyələrlə geri yola salmışdı.
Venesiya respublikasının senatı onun Ağqoyunlu sarayındakı nüfuzunu nəzərə alaraq bura göndərilən diplomatlarına tapşırırdı ki, Sara Xatuna ehtiram göstərsinlər, müxtəlif hədiyyələr versinlər, məqsədlərinə nail olmaq üçün ondan geniş istifadə etsinlər. Venesiyadan Azərbaycana göndərilən, demək olar ki, bütün diplomatik sənədlərdə Sara Xatunun adı çəkilir, ondan bəhs olunur. Azərbaycana göndərilən Avropa elçilərinə verilən məxfi məlumatlarda mütləq birinci Sara Xatunla görüşmək tapşırılırdı.
Sara Xatun təkcə diplomatiya ilə məşğul olmurdu, bu günə gəlib çatmış bəzi memarlıq abidələrinin, tikililərin yaradılmasında da yaxından iştirak etmişdir. Qaynaqlara görə, Sara Xatun sarayında ona xidmət edənlərə xoş rəftar göstərmiş, xeyriyyə işləri ilə də məşğul olmuşdur. Sarayda hamının “Ana Xatun” deyə çağırdıqları Sara Xatun 75 yaşına qədər dövlət işlərində mühüm rol oynayıb və türk tarixçisi Faruk Sümərə görə, 1465-ci ildə Diyarbəkirdə rəhmətə gedib.
- Əminik ki, Azərbaycan dövləti, nəhayət, Zakir Fərəcova və əlaltılarına ciddi dərs verəcək...
4 sentyabr 2024 13:13
- Fəxrəddin Qoca işdən çıxarıldı
2 iyul 2024 10:41
- Əminik ki, Azərbaycan dövləti, nəhayət, Zakir Fərəcova və əlaltılarına ciddi dərs verəcək..
1 iyul 2024 12:48
- Dövlət qurtaran möhtəşəm QADIN! - Altuncan xatun
23 iyun 2024 22:57
- İlham Əliyev əfv Sərəncamı imzaladı
25 may 2024 19:20
- Doldur piyaləmi Arazdan mənim - Sənət yoldaşları Rübabə Muradova haqqında
17 mart 2024 21:21
- NATO Baş katibinin Bakı səfəri – Stoltenberq ağır şərtlərlə gəlir
17 mart 2024 15:45
- NATO Baş katibinin Bakı səfəri – Stoltenberq ağır şərtlərlə gəlir
17 mart 2024 15:20
- Adların mənası – TAM SİYAHI
12 mart 2024 21:50
- Azərbaycanlı fəhlə necə milyarder oldu? – Yarımçıq ömür
9 mart 2024 18:25
- Ermənilərin Avropaya satdığı Azərbaycan suyu: Bir şüşəsi 2 dollar – FOTO
08 sentyabr 02:52
- Azərbaycan gözəli Nərmin Səfərova ilə Koreyalı bəyin toyu oldu VİDEO
08 sentyabr 02:36
- İlya Rojdestvenski Putinin 2 oğlunu araşdırdı, ŞOK faktlar
08 sentyabr 02:17
- Mirmahmud Mirəlioğlu yol qəzasına düşdü
08 sentyabr 01:57
- 2 həkim bir tibb bacısına görə xəstəxananı DÖYÜŞ MEYDANINA çevirdi..
08 sentyabr 01:45
- Boynunuza BUZ qoyub 20 dəqiqə gözləyin - Ağrıları yox edir
08 sentyabr 01:38
- Ordumuzun Türkiyə modelinə uyğunlaşdırılması... - İclas
08 sentyabr 01:28
- Qazaxın geri qaytarılan kəndlərinə sakinlərin köçürülməsinə hazırlıq gedir - VİDEO
08 sentyabr 01:10
- Türkiyədə İLK QAR YAĞDI
08 sentyabr 00:58
- Tehran daha İranın paytaxtı olmayacaq - YENİ PAYTAXT
07 sentyabr 23:44
- Bu ölkədə MEYMUNlara görə REFERENDUM keçirilir
07 sentyabr 23:11
- Dünyada daha bir QEYRİ - ADİ REKORD - FOTO
07 sentyabr 22:59
- Keçmiş hərbçi arvadını öldürüb intihar etdi
07 sentyabr 22:48
- Deputat Hicran Hüseynova və bacısı Fransada dəniz sahilində 5 MİLYON avroluq villanı sökdürdü - FOTO
07 sentyabr 22:32
- Məqsədim BALABANI dünyaya tanıtmaqdır
07 sentyabr 21:45
- Ərdoğan bu ölkələrə çağırış etdi: İttifaq yaradaq!
07 sentyabr 21:25
- Lamiyə Vəliyeva növbəti medalını qazandı
07 sentyabr 20:14
- Bakıya giriş məhdudlaşdırılır ? - Şəhər boşaldılmalıdır”
07 sentyabr 19:58
- Gömrük Komitəsi İqtisadiyyat Nazirliyinə BİRLƏŞDİRİLİR - SON DƏQİQƏ
07 sentyabr 19:49
- Ətin qiyməti qalxdı -VİDEO
07 sentyabr 19:36
- Alim Qasımov: Mənə dedi ki, köpəkoğlu, bir də mənim səsimi.."
07 sentyabr 19:29
- Bakıda narkotik satan qız tutuldu - FOTO
07 sentyabr 19:16
- Müəllimi bıçaqlayan Canpolad 1 sonra necə azadlığa çıxıb ?
07 sentyabr 19:00
- Şuşaya daha 27 ailə köçdü
07 sentyabr 18:49
- Özəl universitetin prorektoru RÜŞVƏT ALARKƏN SAXLANILDI
07 sentyabr 11:27
- Şirvanda şəhid oğlu özünü asdı
07 sentyabr 11:13
- Bakıda HÜQUQ və İQLİM adlı beynəlxalq konfrans keçirilib YENİLƏNİB Baxış sayı: 193
07 sentyabr 10:50
- Putinlə Pezeşkian görüşəcək
07 sentyabr 10:43
- Müəllimlər kəndlərdə dərs demək istəmirlər: 2 mindən çox vakansiya BOŞ QALIB
06 sentyabr 23:50
- İntihar edən hərbi qulluqçumuzun FOTOLARI
06 sentyabr 23:17