- Maykl Cekson həqiqətən sağdır? - Məşhurun ölmədiyini göstərən 2 SİRRLİ FOTO
- Slovakiya prezidenti Azərbaycana səfər edəcək
- Bu il Azərbaycanda 18 nəfərə XXX, 1 nəfərə isə XXXX adı qoyulub
- Əmək Müfəttişliyi 4 MİN MANATA ARMUDU STƏKAN ALIR
- Niyə uşaqlara daha çox dini adlar qoyulur, milli adlardan qaçırıq? - İLGİNC rəylər
Dövlət qurtaran möhtəşəm QADIN! - Altuncan xatun
O olmasaydı, nə Səlcuqlular qalacaqdı, nə də türkün yolunu yenidən Anadoluya açan məşhur Malazgirt savaşı olacaqdı... Övladının yox, dövlətin anası olmağı seçən və Səlcuqlular dövlətini xilas edən möhtəşəm bir xatun idi!
Altuncan xatun kim idi?!
Altuncan xatun doğumu haqqında dəqiq dəqiq məlumat olmasa da, Xarəzmdə əsilzadə türk ailəsində doğulduğu haqqında bigilər vardır. Altuncan dövrün qadınları kimi at minməyi də, ox atmağı da , döyüşməyi də yaxşı bacarırdı. Mənbələr onu mədəni, əxlaqlı, dindar türk-müsəlman qadını kimi təsvir edirlər. Ailəsi tərəfindən yaxşı yetişdirilmiş Altuncanın, ilk evliliyi olan Otrar və Cənd oğuzları Yabqusu hökmdar Məlikşahla necə və nə vaxt evləndirildiyi məlum deyil. Bu evlilikdən onların Ənuşirvan adlı oğulları anadan olur.
Səlcuqluların yüksəlişi və Oğuz Yabqu dövlətinin ləğvi-Altuncanın taleyində ancaq hökmdar xanımı olmaq vardı...
XI əsrin əvvələrində oğuzun qınıq tayfasından olan Səlcuqlular Oğuz Yabqu dövlətindən ayrıldılar. Arasıkəsilməz döyüşlər 1042-ci ildə son oğuz yabqusu Məlikşahın məğlubiyyəti və öldürülməsi ilə başa çatdı.
Ərinin ölümündən sonra böyük Səlcuqlu Sultanı Toğrul evlənmək üçün Altuncana elçilər göndərir. Haqqında aldığı məlumatlar böyük Sultanın onu görmədən belə heyran olmasına səbəb olmuşdu. Sultanın evlilik təklifini qəbul edən Altuncan xatun paytaxt Reydə Səlcuqlu sarayında məskunlaşdı. O, oğlu Ənuşirvanı da saraya gətirir. Çox keçmədən Altuncan xatun saray və əhalinin rəğbətini qazandı. Xatun ədalətli və dürüst idi. Üstəlik də sultana ciddi dövlət məsələlərində məsləhətlər verirdi. Bütün bunlar Toğrul bəyin seçiminin doğru olduğu təsdiq edir. Mənbələr yazır ki, Sultan ancaq iki adama etibar edirdi: qardaşı Çağrı bəyə və Altuncan xatuna. Sultan Altuncana şəxsi xərcləri üçün ayrıca gəlir və onu qoruması həm də məşq edə bilməsi üçün hərbi birliklər də verir.
Altuncan hər məsələdə sultanın yanında idi
1055-ci ildə Toğrul bəy xəlifənin dəvəti ilə Bağdada gəlir. Xəlifə düşmənlərindən xilas edilərək Sultanın himayəsi altına alınır. Onu həyat yoldaşı Altuncan xatun və ögey oğlu Ənuşirvan müşayiət edir. Adına xütbə ozunduqdan dərhal sonra Sultan Nusaybinə gedir.
Qısa müddət sonra Səlcuqlu dövləti parçalanmaq təhlükəsi ilə üz-üzə qalır. 1058-ci ildə ögey qardaşı İbrahim Yınalın üsyan xəbərini alanda Altuncan və vəziri Kudurinin Bağdada getməsini əmr edərək özü Həmədan istiqamətində yola düşür. İki qardaş Həmədan ətrafında üz-üzə gəlir. Toğrul məğlub olaraq Həmədan qalasının çəkilir.
Bağdadda olan Altuncan xatuna Sultanın ölümü ilə bağlı yalan xəbərlər çatdırılsa da, sadiq adamlar Altuncan xatuna Toğrul bəyin sağ-salamat olduğunu, lakin hərbi yardıma ehtiyacı olduğunu söyləyə bildilər.
Çətin məqam!
Sultan Toğrul İbrahim Yınala qarşı kömək məqsədilə xəlifə və vəzirindən kömək istədi. Lakin xəlifənin və vəzir Kudurinin fikirləri ayrı idi. Onlar Toğrul bəyə bir şey olsa Altuncan Xatunun Məlikşahdan olan oğlu Ənuşirvanı Səlcuq taxtına oturtmaq niyyətində idilər. Çünki Tuğrul bəyin yerinə zəif bir hökmdarın oturması və bu işdə özlərinin rolu gələcəkdə onlara böyük fayda verə bilərdi. Bu fikri Ənuşrəvan da dəstəkləyir.
Dövlət qurtaran Türk anası!
Altuncan xatun bir ana üçün olduqca çətin qərar qəbul edir . Bağdaddan ayrılmamasını söyləyən xəlifəyə qulaq asmır, vəzirini yanından uzaqlaşdırır və Ənuşirvanı üsyana və hərbi yolla hakimiyyəti ələ keçirməyə hazırlaşdığı üçün tərəddüd etmədən zindana salır.
Altuncan xatunun bu bənzərsiz səyi onun tarixdə Ənuşirvanın anası kimi deyil, “dövləti xilas edən türk anası” kimi qalmasını təmin etdi.
Bu hadisədən dərhal sonra Altuncan xatun 20 minlik qoşunun başında Həmədana doğru yola düşərək İbrahimin üsyankar qoşunlarına qarşı vuruşan ərinin köməyinə tələsir. Bu vaxt şərqdən gələn sultanın qardaşı Çağrı Bəyin oğulları Kavurd, Yakuti və Alp Arslan əmilərinin köməyinə gəldilər. Onların köməyi ilə Toğrul bəy 1060-cı ildə İbrahimin üsyanını yatırmağa nail olur. Altuncan dövlət qadın olduğunu təsdiq edir. Səlcuqlular dövləti məhv olmaqdan qurtulur.
Altuncan xatunun son istəyi
1060-cı ildə Altuncan xatun dünyasını dəyişir. Ölümündən əvvəl Toğrul bəydən xəlifənin qızı Seyidə Fatimə ilə evlənməsini xahiş edir. Üstəlik özünün bütün şəxsi əmlakını da Sultana və xəlifənin qızına vəsiyyət edir.
Altuncanın bu arzusu tarixçilər belə izah edir ki, o, ərəb və türkləri daha da yaxınlaşdıraraq İslam dövlətini öz əvvəlki qüdrətli dövrünə qaytarmaq istəyirdi.
Toğrul bəy can yoldaşının ölümünə çox kədərlənir, onun arzusunu yerinə yetirib xəlifənin qızı ilə evlənsə də çox keçmədən özü də vəfat edir.
Son olaraq....
Tarixdə övladını yox, dövlətin marağını üstün tutan qadınların sayı barmaqla sayılacaq qədərdir. Şübhəsiz ki, Altuncan Xatun oğlunu Səlcuqlu taxtına oturtsaydı, bu gün Səlcuqlu xanədanının yerinə başqa bir sülalə olacaq, tarix ayrı cür yazıla bilərdi. Məhz onun sayəsində Səlcuqlu Dövlətinin davamlılığı təmin edilmiş, türkün Anadoluya qapıları açılmışdı.
Eyni zamanda, Altuncan xatun türk cəmiyyətində qadınların siyasi tarixinin bir parçasıdır və qadınların dövlət idarəçiliyində iştirak etməsi üçün tarixi bir nümunədir.
Məqalə Demokratiya və Qadın Təşəbbüsləri İctimai Birliyinin Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə həyata keçirdiyi “Qadın təşəbbüsləri: tarixi irs” adlı layihə çərçivəsində dərc olunub.
Qeyd: Məqalədəki fikirlərə görə Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyi məsuliyyət daşımır.
- Bakıda ŞOK QƏTL: qısqanc qadın ərini çarpayıdan yıxıb öldürdü
24 oktyabr 2024 16:08
- 24 ildir ki, sevgilisini dayanacaqda gözləyir - FOTO
24 oktyabr 2024 10:05
- 105 yaşlı qadın uzunömürlülüyün sirrini açıqladı - Pivə və evlənməmək
23 oktyabr 2024 22:25
- Ağadadaş Ağayev 450 MİN TƏLƏB EDİR - Məhkəməyə gəlmədi
23 oktyabr 2024 21:42
- İşsiz qadın vəfat edən həyat yoldaşının pensiyasını ala bilərmi?
23 oktyabr 2024 13:32
- Dövlət Baxçalı Öcalanla bağlı bu sözləri dedi
23 oktyabr 2024 02:19
- Həkimlərin əməliyyat masasında qoyub qaçdığı Nəzakət Məmmədova: Əri onu hər gün döyürdü
23 oktyabr 2024 01:45
- Ərini öldürdü, amma həbs olunmadı - Bakıda idmançının qətlinin TƏFƏRRÜATI
22 oktyabr 2024 10:29
- Dövlət ŞƏHƏRƏSALMA Komitəsi DƏHŞƏTLİ SÖKÜNTÜNÜ dayandırdı - VİDEO
21 oktyabr 2024 20:01
- GÖZ SİFİLİSİ XƏSTƏLİYİ barədə bilmədikləriniz
21 oktyabr 2024 01:28
- Maykl Cekson həqiqətən sağdır? - Məşhurun ölmədiyini göstərən 2 SİRRLİ FOTO
25 oktyabr 00:01
- Slovakiya prezidenti Azərbaycana səfər edəcək
24 oktyabr 23:42
- Bu il Azərbaycanda 18 nəfərə XXX, 1 nəfərə isə XXXX adı qoyulub
24 oktyabr 22:50
- Əmək Müfəttişliyi 4 MİN MANATA ARMUDU STƏKAN ALIR
24 oktyabr 22:40
- Niyə uşaqlara daha çox dini adlar qoyulur, milli adlardan qaçırıq? - İLGİNC rəylər
24 oktyabr 22:27
- NAR abunəçiləri üçün NarKredit-dən data kredit xidməti
24 oktyabr 22:18
- Ərdoğan terrora görə Təhlükəsizlik Şurasını topladı - Yenilənib
24 oktyabr 22:12
- Elm və Təhsil Nazirliyi 39 milyonluq kompüter və noutbuk alır
24 oktyabr 21:55
- Cavanşir Feyziyev AP-nin Azərbaycana davamlı hücumlarından danışdı
24 oktyabr 21:49
- Afiyəddin Cəlilovun nəvəsi MOSKVA metrosunda görün nə hoqqa çıxardı
24 oktyabr 17:41
- Türkiyədə xanım nazir avtoqəzaya düşdü
24 oktyabr 17:31
- İlham Rəhimov ŞAİRƏ EV BAĞIŞLADI - VİDEO
24 oktyabr 16:40
- İranda 12 güneyli fəala 88 il həbs cəzası verildi
24 oktyabr 16:31
- Çörək əvəzinə turp yeyin - Canan Karatay açıqladı
24 oktyabr 16:15
- Bakıda ŞOK QƏTL: qısqanc qadın ərini çarpayıdan yıxıb öldürdü
24 oktyabr 16:08
- Bu rayonun VOYENKOM-u HƏBS EDİLDİ
24 oktyabr 15:47
- Kazanda İlham Əliyevlə Paşinyanın görüşü keçirilir
24 oktyabr 15:43
- Aqil Abbas əsəbiləşdi - Məzələnmək lazım deyil
24 oktyabr 15:27
- Abşeron Milli Parkında 5 ədəd Qafqaz ŞAHİNİ OVLAYAN əcnəbi saxlanılıb- VİDEO
24 oktyabr 13:47
- Prezident KAZAN EXPO Beynəlxalq Sərgi Mərkəzində oldu
24 oktyabr 13:23
- Bakıda kran obyektin üstünə aşdı
24 oktyabr 13:02
- Sumqayıtda partlayış olub, xəsarət alanlar var
24 oktyabr 12:48
- PİTONLA YATIB -duran azərbaycanlı qız: Məni qısqanırlar...
24 oktyabr 12:20
- SSRİ-nin parçalanması prosesi hələ başa çatmayıb... - məşhur əfqan riyaziyyatçısından proqnoz
24 oktyabr 11:59
- Azərbaycan Ermənistana 134 min avro ödədi - BU SƏBƏBDƏN
24 oktyabr 11:37
- Baxçalı danışdı, Öcalanla 43 ay sonra görüş keçirildi - Nə baş verir ?
24 oktyabr 11:07
- Harris Trampa FAŞİST dedi ...
24 oktyabr 10:51
- Bakıda REKTOR prorektoru niyə ÖLDÜRTDÜ ? - Polkovnikin 12 il sonrakı etirafı
24 oktyabr 10:38
- Azərbaycanda noyabrda 17 GÜN İŞ və DƏRS OLMAYACAQ - SİYAHI
24 oktyabr 10:25
- 24 ildir ki, sevgilisini dayanacaqda gözləyir - FOTO
24 oktyabr 10:05