Macarların türklərə sevgisinin səbəbi nədir? - Budapeştdən reportaj
Kulis.az Türkan Nağıyevanın Budapeştdən hazırladığı reportajı təqdim edir.
Macarıstanda türk izləri
“Gül Baba türbəsi? Macarıstanda?”
“Neçə il türk əsarətində qalıblar, nə əcəb türklərə belə hörmətləri var?”
Macarıstanın Budapeşt şəhərində yerləşən Gül Baba türbəsini ziyarət edərkən çəkdiyim fotoları sosial mediada paylaşdıqdan sonra bəzi dostlar təəccüblə bu sualları ünvanladı.
Təəccüblü səslənə bilər, beyninizdə suallar yarana bilər.
Axı necə olur ki, 140 il Osmanlı əsarətində qalmış bir ölkədə türk millətinə qarşı aqressiya formalaşdırmamaqla yanaşı, türk insanına qarşı hörmət də var? Bu nədən qaynaqlanır?
Yeri gəlmişkən... Gül Baba türbəsi haqqında danışmazdan əvvəl, macarların Vəzir Abdurrahman Abdi Arnavut Paşanın Budapeştin mərkəzində yerləşən məzar daşının üzərinə cızdıqları yazıya da diqqət çəkmək istəyirəm:
“145 yıllık Türk egemenliğinin son Buda valisi Abdurrahman Abdi Arnavut Paşa – Bu yerin yakınında 1686 Eylül ayının 2 günü öğlenden sonra yaşamının 70 yılında maktul düştü. Kahraman düşmandı, rahat uyusun”.
(bu yazı məzar daşının önündə macarca, arxasında isə türkcə yazılıb - red.)
Əvvəla, bu “qəhrəman düşmən”lə bağlı təsəvvürü olmayanlar üçün bir cümlə ilə, qısa və konkret onu deyim ki, Abdi Arnavut paşa Osmanlının Buda vilayətini işğal etdiyi zaman həmin vilayətin valisi təyin olunmuş, xaçlıların Budaya yürüşünün qarşısını almış qəhrəman sərkərdədir.
Qəhrəman düşmən...
Macar xalqını nə vadar edir ki, köhnə düşmənlərinə qarşı ehtiramlarını nümayiş etdirsinlər və onların şərəfinə memorial, abidə ucaltsınlar?
Budapeştdə rast gəldiyim türk izləri məni daha çox bu sual ətrafında düşünməyə vadar edir. Türk şəhidlərinin məzarları, Abdi Arnavut paşa memorialı, Gül Baba türbəsi və s. Yəni türklərə rəğbət simvolu bununla yekunlaşmır.
Onu da nəzərə alaq ki, macarlar heykəltaraşlığa olduqca meyilli xalqdır. Burada sözün əsl mənasında, hər addımbaşı heykəllərə rast gəlmək olar. Hər ölçüdə heykəllər görə bilərsiniz: gözlə uzaqdan görünməyəcək 3-5 santimetrlik heykəlciklər belə hər addımda rast gəlinəndir.
Belə xalqın bir insana rəğbət və ehtiramını bildirməyinin ən gözəl yolu onun adına heykəl ucaltmaq olar, elə deyilmi? Gül Babanın heykəli və türbəsi də Budapeştin, demək olar ki, mərkəzində yerləşir.
Bu tarixi şəxsiyyət haqqında müxtəlif mənbələrdə fərqli məlumatlara rast gələ bilərsiniz. Sizi əziyyətə salmadan ən çox yayılmış rəvayəti təqdim etmək istəyirəm.
Həmin rəvayətlər arasında ən qədim sayılan bu rəvayət 17-ci əsrin məşhur səyyahı Övliya Çələbiyə aiddir:
Bəktaşi dərviş olan Gül Baba Fateh Sultan Məhmədin dövründən Qanuni Sultan Süleymanın dövrünə qədər bir çox səfərlərə, döyüşlərə qatılmışdır. Sultan Suleymanın dəvəti ilə Buda səfərində də iştirak etmiş, burada qılınan ilk Cümə namazında vəfat etmişdir.
Abidə haqqında kiçik tarixi fakt:
1686-cı ildə Budada Osmanlı hakimiyyətinin sona çatması ilə Gül Baba dərgahı avstriyalılar tərəfindən tamamilə dağıdıldı və Gül Baba Türbəsi kilsəyə çevrildi. Sultan Əbdüləzizin Qərbi Avropadan qayıtdıqdan sonra Peştə səfəri və sonrakı siyasi proseslərə paralel olaraq Gül Baba Macarıstanda yenidən xatırlanaraq türklərə rəğbət simvoluna çevrildi.
Gül Baba türbəsinin yanında türk izlərinə həsr olunmuş kiçik muzey də fəaliyyət göstərir. Macarıstan-Osmanlı savaşları, türklərin tarixi, milli alətləri, simvolikaları ilə bağlı görsəlli və yazılı bilgilərə burada rast gələ bilərsiniz.
Türkiyə Cümhuriyyətinin hakim təbəqəsindən bir çox şəxs bu muzeyə öz hədiyyələrini bağışlamışdır və bu hədiyyələr xüsusi köşədə mühafizə olunur.
Gül Baba fərqli mədəniyyətlər arasında qarşılıqlı sayğı və anlayışın, barış içində bir arada yaşamağın və dostluq bağlarının hakim olmasına yönəlmiş bir çağırışın simvoludur. Türbə ziyarət edilən dini mərkəz olmaqla yanaşı, Avropada Türk mədəniyyətinin yaşadıldığı bir məkan olaraq məşhurdur.
Gül Baba türbəsinin ətrafı qızılgül bağıyla əhatə olunub. Bağa daxil olarkən doğma bir hiss insanın içini sarır. Buralar öz məskənim imiş kimi bir hiss...
Doğma məkan, doğma qoxu, doğma hiss...
Budapeştdə yad olmadığımı hiss etdiyim tək məkan buradır, deyə bilirəm. Türk izlərinə rastladığım hər məkana istiqanlılıqla yanaşıram, çünki mənə doğma olan ruhları hiss edirəm, beləcə də, özümü bu torpaqlarda qətiyyən yad saymıram.
Deməli, vətəndən kənarda da doğmalıq tapmaq olur.
Türkün yatdığı torpaqların hamısı doğmadır, əzizdir!
- Laçın impressionizmi
14 oktyabr 2024 13:29
- İsrail ordusu girdi, Rusiya qüvvələri GERİ ÇƏKİLDİ
13 oktyabr 2024 14:34
- Bu makaronu QƏTİYYƏN yeməyin - Çox zərərlidir
13 oktyabr 2024 10:53
- Keçmiş nazir hoteldə öldü - infarkt səbəbi...
13 oktyabr 2024 01:39
- Ələkrəm Hümbətov qiyamı: polis rəisi 31 İLDƏN SONRA faktları açır – İlk dəfə
12 oktyabr 2024 16:27
- Azərbaycan bu sınaqdan da qələbə ilə çıxacaq - AÇIQLAMA
11 oktyabr 2024 16:20
- Universitetlərdə təhsil müddəti 4 İLDƏN 3 İLƏ ENDİRİLİR
9 oktyabr 2024 16:28
- Putinin bir milyardlıq sarayı yerlə-yeksan edildi: Sui-qəsd planı? - FOTO/VİDEO
9 oktyabr 2024 14:35
- Universitetlərdə o qədər fənn var ki, onlar keçirilməməlidir - NAZİR
8 oktyabr 2024 16:33
- Azərbaycan 2250 universitet arasında yer ala bilmədi, səbəb...
7 oktyabr 2024 23:13
- Qarabğ qazisi nazirə müraciət etdi
18 oktyabr 20:29
- Prezident bu şəxsləri təltif etdi (SİYAHI)
18 oktyabr 18:48
- BAKCELL BMT-nin Qlobal Sazişinə qoşulub
18 oktyabr 17:39
- Biləcəri bələdiyyəsinin külli miqdarda borcu var - Deputat silinməsini təklif etdi
18 oktyabr 17:28
- Bələdiyyələrin sayı kəskin azaldılır - 1606-dan 685-ə düşür
18 oktyabr 17:15
- Milli Məclis Prezidentlə xanımına təbrik məktubu ünvanlayıb
18 oktyabr 11:37
- Azərbaycanda REFENDUM-la bağlı YENİ XƏBƏR
18 oktyabr 11:24
- Aİ liderləri Gürcüstanın ittifaqa daxil olmasını dayandırdılar
18 oktyabr 10:58
- Bu gün Azərbaycanın Müstəqilliyinin Bərpası Günüdür
18 oktyabr 10:51
- Millət vəkili Əli Məsimli AZƏRİQAZ-ın baş direktoru Azər Məmmədovla görüşüb..
17 oktyabr 21:42
- Azərbaycanda yeni ORDU qurulur! Bu şəxslərin əsgərliyi ilə bağlı QƏRAR verildi...
17 oktyabr 19:34
- Vüqar Zeynalov Bərdədəki əməllərini indi də Gəncədə davam etdirir...
17 oktyabr 18:56
- Misir Mərdanov görün niyə AĞLADI - VİDEO
17 oktyabr 17:41
- Xaricdən 9,5 manata gətirilən kərə yağı marketlərdə 20,9 manata satılır
17 oktyabr 16:24
- Prezidentdən SƏRƏNCAM - Bu qurum LƏĞV EDİLDİ
17 oktyabr 15:58
- Bakıda bu bələdiyyələr birləşdiriləcək - SİYAHI
17 oktyabr 14:52
- Ağsu sakini 1 QUTU SİQARETƏ görə 3,5 İL HƏBSDƏ yatacaq
17 oktyabr 12:22
- Vasif Talıbovun şirkətinin 10 MİLYONDAN ÇOX vergi borcu var
17 oktyabr 12:09
- İlham Əliyev COP29-a hazırlıqla bağlı görülən işlərlə tanış olub
17 oktyabr 11:56
- Prokuror sevgilisinin 5 sevgilisini TUTDURDU
17 oktyabr 11:41
- MİNAtəmizləyənlərə də ŞƏHİD statusu verilə bilər VİDEO
17 oktyabr 10:48
- Cəbrayılda bir evin tikintisinə 157 min manat xərclənəcək
16 oktyabr 22:13
- Tarix müəllimi faciəli şəkildə həlak oldu: Sevgilisi HƏBS EDİLDİ
16 oktyabr 21:50
- Tibb Universitetinin YENI P PROREKTORU
16 oktyabr 21:30
- Mübariz İbrahimovun atası vəfat etdi - Yenilənib
16 oktyabr 19:42
- Azərbaycan tarixinə 44 gün+23 saat=Xankəndində ucalan üçrəngli bayraq formulu həkk olunub
16 oktyabr 11:27
- Şah İsmayılın fərmanı Azərbaycanda (FOTO)
15 oktyabr 21:40
- Laçında TRAMVAY xətti çəkiləcək ))
15 oktyabr 21:16
- Azərbaycanda evlənən hər 2 nəfərdən biri boşanır – Rəsmi statistika
15 oktyabr 13:56
- Mərkəzi Bank 4 400 ədəd qızılgülü, 700 ədəd qərənfili NƏ ÜÇÜN ALIR ? ))
15 oktyabr 13:49