- MSK nəticələri Konstitusiya Məhkəməsinə göndərdi
- Putin Silahlı Qüvvələrin şəxsi heyətinin sayını artırdı - 2 MİLYON 389 MİN
- NAR YAŞAT Fondu ilə birgə Bilik Günü münasibətilə şəhid övladlarını təbrik etdi
- Deputat seçilən Günay Ağamalı bağçasını bu qiymətə SATIR
- Narinin anasının dedikləri ÇAXNAŞMA yaratdı: Qızım bunu bilir, dözə bilməz... - VİDEO
XAYA, yoxsa HAYA ?
Haya, yoxsa xaya..?
Ortaq türkcə problemi
Xalq artistimiz Brilliyant xanım Dadaşovanın Türkiyə türkcəsinə uyğunlaşdırdığı bir Azərbaycan mahnısını hər dəfə eşidəndə məni əcaib gülmək tutur. Sevimli müğənnimiz mahnıda tez-tez təkrar olunan “xəyallar, xəyallar” ifadəsini “xayalar, xayalar” kimi ifa etməkdən sanki ləzzət alır və doymaq bilmir. (Şübhəsi olanlar mahnıya qulaq asa bilərlər.)
Mən gözəl müğənnimizin xoş niyyətini anlayıram və bunu haradasa təqdir edirəm. Brilliyant xanım da uzaq Altaydan tutmuş Balkanlara və İstambula qədər geniş bir coğrafiyada yayılan və sayı 300 milyondan artıq olan türk xalqlarının mədəniyyətinin və dilinin yaxınlaşmasına, inteqrasiyasına öz əvəzsiz töhfəsini vermək istəyir. Niyyət çox gözəldir. Ancaq “xaya” əvəzinə “haya” deməklə inteqrasiya olmur axı.
Bu, Brilliyant xanımın xətası deyil...
Çünki neçə illərdir dilçi alimlərimiz, şairlərimiz, siyasətçilərimiz ortaq türk əlifbasından, ortaq türk dilindən o qədər basıb-bağlayırlar ki, yazıq müğənni neyləsin. Bəzi alimlərimiz hətta Azərbaycan əlifbasındakı “x” səsini “h” səsi ilə əvəz etmək barədə təkliflər verirlər. Və eybəcər şəkildə bir neçə dili “remiks” edib ortaya ortaq türkcə qoymaq istəyirlər. Ancaq izah etmirlər ki, belə olan halda “haya” ilə “xaya”nın nə fərqi olacaq.
Bir neçə il əvvəl bu məsələ ilə bağlı hörmətli yazıçımız Anar da öz fikrini bildirmişdi. Anar müəllim “x” hərfini “h” ilə əvəz edəndə “xal” və “hal” sözlərinin qarışacağını, “halın necədir” əvəzinə “xalın necədir” deyiləcəyini misal göstərmişdi.
Bu xırda qeydləri etməkdə mənim məqsədim kimlərisə günahlandırmaq deyil. Birincisi, kimlərisə günahlandırmaqla problem həll olunmur. İkincisi, ortaq əlifba, ortaq dil kimi çox ciddi problemləri tələm-tələsik həll etmək olmaz. Bu məsələlər on illər, bəlkə də yüz illər tələb edir. Əsas məsələ istiqaməti düzgün götürməkdir. Məni narahat eləyən budur.
Ən ciddi məsələ isə odur ki, ortaq dildən öncə ortaq dəyərlər yaradılmalıdır. Heç kimə sirr deyil ki, bu gün özünü türk dilli hesab edən Özbəkistan, Qazaxstan, Türkmənistan, Qırğızstan və s. dövlətlərin hərəsinin başında bir “Türkmənbaşı”, “Elbaşı”-nə başı oturub və cəmiyyəti öz “Ruhnaməsi” ilə idarə edir. Bu ölkələri xərçəng kimi məhv edən korrupsiyadan, rüşvətxorluqdan, mənəi və həqiqi dilənçilikdən, insan haqlarına sayqısızlıqdan, məddahlıqdan, yaltaqlıqdan, saxtakarlıqdan, saxta sseçkidən isə danışmağa dəyməz. Belə olan halda biz ortaq nə yaratmalıyıq: Ortaq korrupsiya dili, yoxsa ortaq yaltaqlıq əlifbası? Biz türklər bir-birimizdən nə öyrənə bilərik? Axı rəhmətlik İsmayıl Qaspralı “Əməldə birlik” deyib. Biz hansı əməllərimizi birləşdirə bilərik? Görürsünüz, problem çox qəlizdir. “Xayalar, xayalar” deməklə məsələ həll olunmur.
Kamran Məhərrəmli
- İqlim dəyişikliyi və COP 29: Elm və əməkdaşlıq dünyanı xilas edəcək!
15 sentyabr 2024 20:54
- Novxanıda restoranda ƏMƏLİYYAT: Restoran, yoxsa qumarxana ?
14 sentyabr 2024 22:45
- Əhaliyə PİS XƏBƏR: Qiymətlər kəskin ARTACAQ
14 sentyabr 2024 16:00
- Əhaliyə XƏBƏRDARLIQ: İki gün çölə çıxmayın, yoxsa...
13 sentyabr 2024 11:02
- Rüstəm Behrudi - Həmişə gəlib görürdüm ki, Mirşahin oturub kreslomda...
12 sentyabr 2024 21:16
- Nazir qəzalı məktəblərlə bağlı tədbir görür? - Bəs, Bakıdakı gecəqondu məktəb niyə yada düşmür?
12 sentyabr 2024 10:44
- Cəzalarını son günə qədər CƏKƏCƏKLƏR! - Bakı sakinləri həbsdəki separatçılara OD PÜSKÜRDÜ
9 sentyabr 2024 20:04
- Atam polis rəisi idi, aktrisa olmağımı qəbul etmirdi… –Xalq artisti Zemfira Nərimanova (MÜSAHİBƏ)
4 sentyabr 2024 13:05
- Əminik ki, Azərbaycan dövləti, nəhayət, Zakir Fərəcova və əlaltılarına ciddi dərs verəcək...
4 sentyabr 2024 13:13
- İşıqları söndürürlər, zombi kimi yeriyirlər - Azərbaycanda... - DƏHŞƏTLİ FAKTLAR
15 avqust 2024 10:25
- ABŞ Dövlət katibi İlham Əliyevə zəng etdi
16 sentyabr 22:08
- MSK nəticələri Konstitusiya Məhkəməsinə göndərdi
16 sentyabr 21:45
- Putin Silahlı Qüvvələrin şəxsi heyətinin sayını artırdı - 2 MİLYON 389 MİN
16 sentyabr 20:06
- NAR YAŞAT Fondu ilə birgə Bilik Günü münasibətilə şəhid övladlarını təbrik etdi
16 sentyabr 19:53
- Qubadlının Mahruzlu kəndində tikilən evlər sel təhlükəsi ilə üzləşəcək - FOTOLAR
16 sentyabr 17:51
- Mehriban Əliyeva məktəblilərə uğur arzuladı
16 sentyabr 17:42
- Deputat seçilən Günay Ağamalı bağçasını bu qiymətə SATIR
16 sentyabr 17:18
- Azərbaycan Rusiyaya NOTA VERDİ
16 sentyabr 15:28
- MSK parlament seçkilərinə YEKUN VURDU - SİYAHI
16 sentyabr 14:59
- Narinin anasının dedikləri ÇAXNAŞMA yaratdı: Qızım bunu bilir, dözə bilməz... - VİDEO
16 sentyabr 13:11
- Bu gün növbədənkənar parlament seçkilərinə yekun vurulur
16 sentyabr 10:32
- Partiya sədrinin istefası qəbul edilmədi
16 sentyabr 10:08
- Şuşada 33 ildən sonra ilk zəng çalındı
16 sentyabr 10:03
- Nyu-Yorkun BAKI restoranının sahibi GÖRÜN KİM İMİŞ - Azərbaycan təamlarını Klinton da dadıb
16 sentyabr 09:40
- ABŞ Türkiyənin BRICS-ə qoşulmaq niyyətinə münasibət bildirib
16 sentyabr 02:19
- Rusiya ordusunda vuruşan 28 yaşlı həmyerlimiz həlak oldu FOTO
16 sentyabr 01:41
- Bu gün 132 mindən çox uşaq birinci sinfə gedəcək
16 sentyabr 00:35
- Trampa qarşı növbəti sui-qəsd CƏHDİ
16 sentyabr 00:22
- Baş prokurora müraciət: Sələmçi Fatma 3 dəfə həbsxanaya yanıma gəlib və hədə-qorxu ilə əmlakımı ələ keçirib…
15 sentyabr 22:36
- Əminə Ərdoğan da Bakıya gəlir
15 sentyabr 22:34
- Formula 1-də ağır qəza - Fotolar
15 sentyabr 22:09
- İqlim dəyişikliyi və COP 29: Elm və əməkdaşlıq dünyanı xilas edəcək!
15 sentyabr 20:54
- Mikayıl İsmayılovun AzGranata-sı barədə cənab Vilayət Eyvazova MÜRACİƏT
15 sentyabr 20:19
- Bacısının azyaşlı qızına siqaret verənə 100 manat cərimə nədir ki? - Vəkildən sərt AÇIQLAMA
15 sentyabr 16:54
- Ata-oğul 95 kiloluq naqqa tutdu
15 sentyabr 14:57
- Narin buna görə öldürülüb - DƏHŞƏTLİ FAKTLAR
15 sentyabr 13:46
- Prezident Formula 1-in rəsmilərini qəbul etdi
15 sentyabr 13:29
- Tiflis, Gəncə və Bakı...
15 sentyabr 13:20
- 334 il yaşlı pivə zavodu bağlanır - Ən qədimlərdən biridir
15 sentyabr 13:01
- Qiymətə görə internetdən imtina edənlər cərimələnəcək? - 130 manatadək…
15 sentyabr 12:13