1500 il əvvəl Roma İmperiyasının süqutu: Strateji səhvlər, iqtisadi tənəzzül...
Dünya11 dekabr 2024 15:10
1500 il əvvəl Roma İmperiyasının süqutuna səbəb olan proseslər uzun illərdir tədqiqatçıların diqqət mərkəzindədir. Son araşdırmalar göstərir ki, imperiyanın zəifləməsi, iqtisadi problemlərin və strateji səhvlərin birləşməsindən qaynaqlanıb.
Qayanrinfo bu barədə "Daily Mail"ə istinadən xəbər verir.
Ticari yolların itirilməsi və iqtisadi zəifləmə
Araşdırmalara əsasən, Roma İmperiyasının rəqibi olan Sasanilər (Farslar) ilə olan müharibələrdə edilən səhvlər Roma iqtisadiyyatının zəifləməsinə səbəb olub. Eramızdan əvvəl 54-cü ildən dən eramızın 628-ci ilinəə qədər davam edən Roma-Fars müharibələri zamanı Sasanilər Roma imperiyasının ticarət yollarını ələ keçirib. Bu, iqtisadi sistemin çökməsi və əhalinin bir hissəsinin Konstantinopola (indiki İstanbul) köçməsinə səbəb olub.
Arxeoloji araşdırmaların nəticələri
Araşdırma qrupu, Aralıq dənizində Roma İmperiyasına aid gəmilərin qalıqlarını tədqiq edib. 7-ci əsrin ikinci yarısından etibarən Roma gəmilərinin sayı yüzlərlə olduğu halda, bu dövrdən sonra 10-20-yə qədər azaldığı məlum olub. Əlavə olaraq, Türkiyə, İsrail, Tunis, Misir və Yunanıstan kimi yerlərdə Roma ticarət mallarına dair minlərlə arxeoloji tapıntılar tədqiq edilib.
İsrailin Nessana bölgəsində tapılan 16,000-dən çox saxsı qırıntıları, xüsusilə ermazının 550-700-cü illər arasında iqtisadi aktivliyin və rifahın artdığını göstərib. Tədqiqatçılar bu tapıntını Roma iqtisadiyyatının bəzi sahələrdə hələ də güclü qalmasının sübutu kimi qiymətləndirir.
Savaşlar və ticarət yollarının əldən çıxması
7-ci əsrdən sonra Roma gəmilərinin azalması Fars müharibələri və İslam fəthləri ilə əlaqələndirilir. Bu dövrdə Konstantinopol ətrafındakı ərazilərin və Aralıq dənizindəki ticarət yollarının itirilməsi Roma ticarətinə ciddi zərbə vurub.
İqlim və epidemiyaların təsiri
Əvvəlki araşdırmalarda, 543-cü ildəki vəba epidemiyası və 6-cı əsrin ortalarından etibarən güclənən iqlim dəyişikliyi də Roma İmperiyasının süqutunda mühüm amillər kimi göstərilmişdi. Lakin son araşdırmalar göstərir ki, Roma ticarəti bu dövrdə bəzi bölgələrdə aktiv qalıb.
Tarixi dərslər
Roma İmperiyasının süqutu, iqtisadi zəifləmənin, strateji səhvlərin və xarici təhlükələrin birləşməsi nəticəsində baş verib. Bu, qədim dünya tarixində ən mühüm hadisələrdən biri olaraq tədqiqatçılar üçün maraqlı bir araşdırma sahəsi olmağa davam edir.
Roma və Pers imperiyaları arasında davam edən müharibələr, xüsusilə Mesopotamiya və Şimali Suriya kimi strateji ərazilərdə nüfuz artırmaq istəyindən qaynaqlanırdı. Bu bölgələr həm sərhədin qorunması, həm də həyati ticarət yollarına çıxış baxımından böyük əhəmiyyət kəsb edirdi.
Ninova döyüşü və Roma ordusunun qələbəsi
Roma imperatoru Herakleiosun rəhbərliyi ilə Roma ordusu, Pers torpaqlarına hücum edərək onları hazırlıqsız yaxalamağa çalışdı. Bu strategiya nəticəsində Pers ordusu Ninova xarabalıqları yaxınlığında döyüşməyə məcbur edildi və Roma ordusu böyük qələbə qazandı. Lakin bu hərbi uğur Roma İmperiyasının uzunmüddətli zəifləyişini dayandıra bilmədi. Ticari yolların itirilməsi və iqtisadiyyatın çöküşü imperiyanın tarix səhnəsindən silinməsi ilə nəticələndi.
Mini buz dövrü və iqlim faktorunun təsiri
Bəzi tədqiqatçılar, 6-cı əsrdə baş verən mini buz dövrünün Roma İmperiyasının süqutunu sürətləndirdiyini irəli sürürlər. Lakin araşdırma qrupunun üzvləri Olşanetski və Kosiyns bu yanaşmanı problemli hesab edirlər. Onların fikrincə, tarixdə baş verən mühüm hadisələri yalnız iqlim dəyişikliklərinə və ya vəba kimi epidemiyalara bağlamaq səhv yanaşmadır.
Qeyd edilir iqlim dəyişikliyi və vərəm kimi faktorlar keçmişdə bəzən həddindən artıq şişirdilib.
"Keçmişdə baş vermiş hər bir mühüm hadisənin iqlim dəyişikliyi və ya epidemiya ilə əlaqələndirilməsi problemlidir. Bu yanaşma, insan fəaliyyəti nəticəsində baş verən müasir iqlim dəyişikliyinin real bir problem olmadığını müdafiə edən fikirlərə təsadüfən dəstək ola bilər", deyə Olşanetski və Kosiyns bildirib.
İqlim dəyişiklikləri ilə bağlı müasir mübahisələrə təsiri
Araşdırmaçılar bildirirlər ki, keçmişdəki iqlim dəyişikliklərinin təsirlərini şişirtmək, günümüzdə insan fəaliyyətindən qaynaqlanan iqlim dəyişikliklərinin ciddi problem olmadığı barədə yanlış fikirlərə yol aça bilər. Onlar bu tip arqumentlərin müasir iqlim müzakirələrinə mənfi təsir göstərə biləcəyini vurğulayırlar.
Son nəticə
Roma İmperiyasının zəifləməsi, strateji səhvlər, iqtisadi tənəzzül və xarici rəqiblərin güclənməsi kimi müxtəlif faktorların birləşməsi ilə izah edilir. İqlim dəyişiklikləri və epidemiyalar isə bu prosesdə yalnız məhdud bir rol oynamışdır.
Aydın
Oxşar xəbərlər
- Ölüm gününüzü doğum tarixi ilə hesablaya bilərsiniz: Necə?
20 yanvar 2025 21:15
- 35 ildir ayağında qəlpə gəzdirən 20 Yanvar faciəsi şahidindən dəhşətli etiraf -VIDEO
20 yanvar 2025 13:05
- Şəhidlər Xiyabanında izdiham yaşanır- FOTOLAR
20 yanvar 2025 11:52
- Larisa Məmmədova - Bir az Ukrayna, bir az Azərbaycan...- 20 YАNVАR
19 yanvar 2025 18:02
- 20 Yanvar - Azərbaycan xalqının müstəqil dövlət qurmaq əzmini daha da gücləndirdi
19 yanvar 2025 17:15
- 19 yanvar – Bakı qırğınının başlanğıc günü
19 yanvar 2025 14:08
- Qorbaçovun Nobel Sülh Mükafatından məhrum edilməsini xahiş edirik
18 yanvar 2025 11:54
- Ömrünün 30 ilini vəhşi canavarlarla birlikdə yaşayan gürcü alimi - Maraqlı
17 yanvar 2025 22:07
- Rusiya-İran Strateji Tərəfdaşlıq Müqaviləsi - DETALLAR AÇIQLANDI
17 yanvar 2025 21:41
- Fəxri adlar pulla satılır?
17 yanvar 2025 17:58
Xəbər lenti
- Qırğızıstanda ictimai yerlərdə üzü örtən geyimlər qadağan edildi
22 yanvar 00:06
- Türkiyədə matəm elan olundu
21 yanvar 23:55
- Elşad Musayev Türkiyə xalqına başsağlığı verdi
21 yanvar 23:12
- İlyas İsmayılov komaya düşdü
21 yanvar 22:53
- Türkiyədə hoteldəki yanğında 66 nəfər öldü, 51 nəfər yaralandı
21 yanvar 19:02
- Naxçıvanda donuzların KÖKÜ KƏSİLİB – Rəsmi statistika
21 yanvar 18:16
- Bаkıdа uçurum kənаrındа Lаçın köçkün məktəbi - VİDEO
21 yanvar 16:15
- Əli Kərimin oğlunun hökmü 12 İL SONRА dəyişdi...
21 yanvar 15:30
- Gündə 1 dənəsini çeynəyin - Beyni sakitləşdirir, qoxunu aparır, xərçəngdən qoruyur...
21 yanvar 14:41
- Prezident Trampı təbrik etdi
21 yanvar 13:59
- Abdolbari Gozalla vida mərasimi keçirilir - Fotolar
21 yanvar 13:39
- 17 yaşlı Bəylər İmişlidəki qəzadan sonra qaçıbmış - Rəsmi
21 yanvar 11:16
- Bayden son anda ailə üzvlərini əfv etdi
21 yanvar 00:02
- HƏCC ziyarəti üçün QİYMƏTLƏR açıqlandı - 5 950 ABŞ DOLLАRI
20 yanvar 23:02
- Zəfər Partiyasının sədri Ümit Özdağ saxlanıldı
20 yanvar 22:45
- Ölüm gününüzü doğum tarixi ilə hesablaya bilərsiniz: Necə?
20 yanvar 21:15
- İmamoğlu barəsində istintaq başladıldı
20 yanvar 20:58
- Trampın andiçmə mərasimi başladı CANLI
20 yanvar 20:09
- İranda həbsdə saxlanılan Azərbaycan vətəndaşı Fərid azadlığa buraxıldı
20 yanvar 17:55
- Nemət Pənahlı CANLIDa AĞLADI: "Deyirlər, Nemət 20 yanvarda xalqı QIRĞINA VERDİ
20 yanvar 17:25
- İlham və Fərizə bulağının açılışı oldu - VİDEO
20 yanvar 14:59
- Bakının bu rayonunda 3 GÜN SU olmayacaq - XƏBƏRDARLIQ
20 yanvar 14:46
- İranda 6 siyasi partiya iki qadının edamına etiraz olaraq tətilə çağırış edib
20 yanvar 13:23
- 35 ildir ayağında qəlpə gəzdirən 20 Yanvar faciəsi şahidindən dəhşətli etiraf -VIDEO
20 yanvar 13:05
- Prezident Şəhidlər xiyabanında - Fotolar
20 yanvar 12:12
- Şəhidlər Xiyabanında izdiham yaşanır- FOTOLAR
20 yanvar 11:52
- Azərbaycanlı xanım Trampın inauqurasiyasına dəvət olundu - FOTO
20 yanvar 11:30
- Prezidentdən 20 Yanvar faciəsi ilə bağlı PAYLAŞIM
19 yanvar 21:26
- Vitali Balasanyan Bakıya məktub ünvanladı: Nələr yazıb? - ŞOK
19 yanvar 20:07
- Deputаt Elşad Musayev 20 yanvar şəhidlərini ziyarət etdi
19 yanvar 19:38
Video & Fotoqalereya
Video
Fotoqalereya