Macarların türklərə sevgisinin səbəbi nədir? - Budapeştdən reportaj
Kulis.az Türkan Nağıyevanın Budapeştdən hazırladığı reportajı təqdim edir.
Macarıstanda türk izləri
“Gül Baba türbəsi? Macarıstanda?”
“Neçə il türk əsarətində qalıblar, nə əcəb türklərə belə hörmətləri var?”
Macarıstanın Budapeşt şəhərində yerləşən Gül Baba türbəsini ziyarət edərkən çəkdiyim fotoları sosial mediada paylaşdıqdan sonra bəzi dostlar təəccüblə bu sualları ünvanladı.
Təəccüblü səslənə bilər, beyninizdə suallar yarana bilər.
Axı necə olur ki, 140 il Osmanlı əsarətində qalmış bir ölkədə türk millətinə qarşı aqressiya formalaşdırmamaqla yanaşı, türk insanına qarşı hörmət də var? Bu nədən qaynaqlanır?
Yeri gəlmişkən... Gül Baba türbəsi haqqında danışmazdan əvvəl, macarların Vəzir Abdurrahman Abdi Arnavut Paşanın Budapeştin mərkəzində yerləşən məzar daşının üzərinə cızdıqları yazıya da diqqət çəkmək istəyirəm:
“145 yıllık Türk egemenliğinin son Buda valisi Abdurrahman Abdi Arnavut Paşa – Bu yerin yakınında 1686 Eylül ayının 2 günü öğlenden sonra yaşamının 70 yılında maktul düştü. Kahraman düşmandı, rahat uyusun”.
(bu yazı məzar daşının önündə macarca, arxasında isə türkcə yazılıb - red.)
Əvvəla, bu “qəhrəman düşmən”lə bağlı təsəvvürü olmayanlar üçün bir cümlə ilə, qısa və konkret onu deyim ki, Abdi Arnavut paşa Osmanlının Buda vilayətini işğal etdiyi zaman həmin vilayətin valisi təyin olunmuş, xaçlıların Budaya yürüşünün qarşısını almış qəhrəman sərkərdədir.
Qəhrəman düşmən...
Macar xalqını nə vadar edir ki, köhnə düşmənlərinə qarşı ehtiramlarını nümayiş etdirsinlər və onların şərəfinə memorial, abidə ucaltsınlar?
Budapeştdə rast gəldiyim türk izləri məni daha çox bu sual ətrafında düşünməyə vadar edir. Türk şəhidlərinin məzarları, Abdi Arnavut paşa memorialı, Gül Baba türbəsi və s. Yəni türklərə rəğbət simvolu bununla yekunlaşmır.
Onu da nəzərə alaq ki, macarlar heykəltaraşlığa olduqca meyilli xalqdır. Burada sözün əsl mənasında, hər addımbaşı heykəllərə rast gəlmək olar. Hər ölçüdə heykəllər görə bilərsiniz: gözlə uzaqdan görünməyəcək 3-5 santimetrlik heykəlciklər belə hər addımda rast gəlinəndir.
Belə xalqın bir insana rəğbət və ehtiramını bildirməyinin ən gözəl yolu onun adına heykəl ucaltmaq olar, elə deyilmi? Gül Babanın heykəli və türbəsi də Budapeştin, demək olar ki, mərkəzində yerləşir.
Bu tarixi şəxsiyyət haqqında müxtəlif mənbələrdə fərqli məlumatlara rast gələ bilərsiniz. Sizi əziyyətə salmadan ən çox yayılmış rəvayəti təqdim etmək istəyirəm.
Həmin rəvayətlər arasında ən qədim sayılan bu rəvayət 17-ci əsrin məşhur səyyahı Övliya Çələbiyə aiddir:
Bəktaşi dərviş olan Gül Baba Fateh Sultan Məhmədin dövründən Qanuni Sultan Süleymanın dövrünə qədər bir çox səfərlərə, döyüşlərə qatılmışdır. Sultan Suleymanın dəvəti ilə Buda səfərində də iştirak etmiş, burada qılınan ilk Cümə namazında vəfat etmişdir.
Abidə haqqında kiçik tarixi fakt:
1686-cı ildə Budada Osmanlı hakimiyyətinin sona çatması ilə Gül Baba dərgahı avstriyalılar tərəfindən tamamilə dağıdıldı və Gül Baba Türbəsi kilsəyə çevrildi. Sultan Əbdüləzizin Qərbi Avropadan qayıtdıqdan sonra Peştə səfəri və sonrakı siyasi proseslərə paralel olaraq Gül Baba Macarıstanda yenidən xatırlanaraq türklərə rəğbət simvoluna çevrildi.
Gül Baba türbəsinin yanında türk izlərinə həsr olunmuş kiçik muzey də fəaliyyət göstərir. Macarıstan-Osmanlı savaşları, türklərin tarixi, milli alətləri, simvolikaları ilə bağlı görsəlli və yazılı bilgilərə burada rast gələ bilərsiniz.
Türkiyə Cümhuriyyətinin hakim təbəqəsindən bir çox şəxs bu muzeyə öz hədiyyələrini bağışlamışdır və bu hədiyyələr xüsusi köşədə mühafizə olunur.
Gül Baba fərqli mədəniyyətlər arasında qarşılıqlı sayğı və anlayışın, barış içində bir arada yaşamağın və dostluq bağlarının hakim olmasına yönəlmiş bir çağırışın simvoludur. Türbə ziyarət edilən dini mərkəz olmaqla yanaşı, Avropada Türk mədəniyyətinin yaşadıldığı bir məkan olaraq məşhurdur.
Gül Baba türbəsinin ətrafı qızılgül bağıyla əhatə olunub. Bağa daxil olarkən doğma bir hiss insanın içini sarır. Buralar öz məskənim imiş kimi bir hiss...
Doğma məkan, doğma qoxu, doğma hiss...
Budapeştdə yad olmadığımı hiss etdiyim tək məkan buradır, deyə bilirəm. Türk izlərinə rastladığım hər məkana istiqanlılıqla yanaşıram, çünki mənə doğma olan ruhları hiss edirəm, beləcə də, özümü bu torpaqlarda qətiyyən yad saymıram.
Deməli, vətəndən kənarda da doğmalıq tapmaq olur.
Türkün yatdığı torpaqların hamısı doğmadır, əzizdir!
- Narin Güranın ölüm səbəbi məlum oldu
17 sentyabr 2024 19:21
- Nyu-Yorkun BAKI restoranının sahibi GÖRÜN KİM İMİŞ - Azərbaycan təamlarını Klinton da dadıb
16 sentyabr 2024 09:41
- İqlim dəyişikliyi və COP 29: Elm və əməkdaşlıq dünyanı xilas edəcək!
15 sentyabr 2024 20:54
- Bacısının azyaşlı qızına siqaret verənə 100 manat cərimə nədir ki? - Vəkildən sərt AÇIQLAMA
15 sentyabr 2024 16:54
- Novella Cəfəroğludan istefası haqda ŞOK AÇIQLAMALAR
13 sentyabr 2024 10:03
- Rüstəm Behrudi - Həmişə gəlib görürdüm ki, Mirşahin oturub kreslomda...
12 sentyabr 2024 21:16
- Bir ildə 18800-dən çox nikahsız- BIC- doğulan uşaq
12 sentyabr 2024 18:45
- Bu liseylərin direktorları vəzifələrindən azad edildi
12 sentyabr 2024 18:13
- Telman İsmayılovun işində daha bir qətlin üstü açıldı
12 sentyabr 2024 11:14
- İlqar Məmmədov REAL sədrliyindən istefa verdi - SƏBƏBİ...
11 sentyabr 2024 21:09
- ŞOK ! Türkiyənin ERMƏNİ DEPUTATI: Zəngəzur yolu Ermənistanın sonu olacaq
18 sentyabr 01:45
- Bu gün Azərbaycanda Milli Musiqi Günüdür
18 sentyabr 01:15
- MN-in Mətbuat xidməti ləğv edildi
17 sentyabr 23:15
- Polad Bülbüloğluna Başqırdıstanın Xalq artisti adı verildi
17 sentyabr 21:44
- Gürcüstan parlamentindən vacib qərar: LGBT qadağan edildi
17 sentyabr 20:44
- Narin Güranın ölüm səbəbi məlum oldu
17 sentyabr 19:21
- Sevindik Hətəmov Hacıqabula İCRA BAŞÇISI TƏYİN OLUNDU
17 sentyabr 16:54
- Salyanın icra başçısı vəzifəsindən azad olundu, yenisi təyin edildi - SƏRƏNCAM
17 sentyabr 16:36
- Ermənistanda məktəblərdə RUS DİLİ deyil, FRANSIZ DİLİ ÖYRƏDİLƏCƏK- QƏRAR
17 sentyabr 15:50
- Rusiyada müharibəyə getmək istəməyən azərbaycanlılar: Ya GÜLLƏLƏYƏCƏKLƏR, ya da...
17 sentyabr 15:39
- Bakıda -Yüksək səsli MUSİQİYƏ görə HƏBS OLUNDU
17 sentyabr 15:21
- Bakıda LAÇIN məktəbində kütləvi dava: Şagirdlər himn yerinə söyüşə qulaq asdılar - VİDEO
17 sentyabr 14:51
- Balakəndə meşənin içində narkotik plantasiyaları tapıldı - Foto
17 sentyabr 12:44
- Şeyx Şamilin büstünü partladıb, hərbi hissəyə hücum ediblər
17 sentyabr 11:41
- Sabah Mingəçevir şəhərində SU OLMAYACAQ
17 sentyabr 11:30
- Prezident yeni səfirin etimadnaməsini qəbul etdi
17 sentyabr 11:07
- Nazir Oqtay Əsədovun xanımını işdən çıxardı
17 sentyabr 11:01
- SON DƏQİQƏ! Elman Paşayev Moskvada SAXLANILDI
17 sentyabr 10:55
- Təhqir dolu sözlər: Anar Elzanın şeirləri barədə açıqlama verməkdən qaçdı VİDEO
17 sentyabr 10:46
- ABŞ Dövlət katibi İlham Əliyevə zəng etdi
16 sentyabr 22:08
- MSK nəticələri Konstitusiya Məhkəməsinə göndərdi
16 sentyabr 21:45
- Putin Silahlı Qüvvələrin şəxsi heyətinin sayını artırdı - 2 MİLYON 389 MİN
16 sentyabr 20:06
- NAR YAŞAT Fondu ilə birgə Bilik Günü münasibətilə şəhid övladlarını təbrik etdi
16 sentyabr 19:53
- Qubadlının Mahruzlu kəndində tikilən evlər sel təhlükəsi ilə üzləşəcək - FOTOLAR
16 sentyabr 17:51
- Mehriban Əliyeva məktəblilərə uğur arzuladı
16 sentyabr 17:42
- Deputat seçilən Günay Ağamalı bağçasını bu qiymətə SATIR
16 sentyabr 17:18
- Azərbaycan Rusiyaya NOTA VERDİ
16 sentyabr 15:28
- MSK parlament seçkilərinə YEKUN VURDU - SİYAHI
16 sentyabr 14:59
- Narinin anasının dedikləri ÇAXNAŞMA yaratdı: Qızım bunu bilir, dözə bilməz... - VİDEO
16 sentyabr 13:11
- Bu gün növbədənkənar parlament seçkilərinə yekun vurulur
16 sentyabr 10:32