- Zəncəfil, sarımsaq və limon qarışımının nələrə qadir olduğunu bilirdinizmi?
- COP29 tədbiri ilə bağlı Bakıda toylar QADAĞAN OLUNACAQ ?
- Putinin şəxsi həyatı və övladları - yeni rezonans doğuran ARAŞDIRMA
- Ağdamda da Müəllimlər Günü qeyd edildi - Fotolar
- Tanınmış həkim generalın klinikasını məhkəməyə verdi - Əmək haqqı tələb edir
XAYA, yoxsa HAYA ?
Haya, yoxsa xaya..?
Ortaq türkcə problemi
Xalq artistimiz Brilliyant xanım Dadaşovanın Türkiyə türkcəsinə uyğunlaşdırdığı bir Azərbaycan mahnısını hər dəfə eşidəndə məni əcaib gülmək tutur. Sevimli müğənnimiz mahnıda tez-tez təkrar olunan “xəyallar, xəyallar” ifadəsini “xayalar, xayalar” kimi ifa etməkdən sanki ləzzət alır və doymaq bilmir. (Şübhəsi olanlar mahnıya qulaq asa bilərlər.)
Mən gözəl müğənnimizin xoş niyyətini anlayıram və bunu haradasa təqdir edirəm. Brilliyant xanım da uzaq Altaydan tutmuş Balkanlara və İstambula qədər geniş bir coğrafiyada yayılan və sayı 300 milyondan artıq olan türk xalqlarının mədəniyyətinin və dilinin yaxınlaşmasına, inteqrasiyasına öz əvəzsiz töhfəsini vermək istəyir. Niyyət çox gözəldir. Ancaq “xaya” əvəzinə “haya” deməklə inteqrasiya olmur axı.
Bu, Brilliyant xanımın xətası deyil...
Çünki neçə illərdir dilçi alimlərimiz, şairlərimiz, siyasətçilərimiz ortaq türk əlifbasından, ortaq türk dilindən o qədər basıb-bağlayırlar ki, yazıq müğənni neyləsin. Bəzi alimlərimiz hətta Azərbaycan əlifbasındakı “x” səsini “h” səsi ilə əvəz etmək barədə təkliflər verirlər. Və eybəcər şəkildə bir neçə dili “remiks” edib ortaya ortaq türkcə qoymaq istəyirlər. Ancaq izah etmirlər ki, belə olan halda “haya” ilə “xaya”nın nə fərqi olacaq.
Bir neçə il əvvəl bu məsələ ilə bağlı hörmətli yazıçımız Anar da öz fikrini bildirmişdi. Anar müəllim “x” hərfini “h” ilə əvəz edəndə “xal” və “hal” sözlərinin qarışacağını, “halın necədir” əvəzinə “xalın necədir” deyiləcəyini misal göstərmişdi.
Bu xırda qeydləri etməkdə mənim məqsədim kimlərisə günahlandırmaq deyil. Birincisi, kimlərisə günahlandırmaqla problem həll olunmur. İkincisi, ortaq əlifba, ortaq dil kimi çox ciddi problemləri tələm-tələsik həll etmək olmaz. Bu məsələlər on illər, bəlkə də yüz illər tələb edir. Əsas məsələ istiqaməti düzgün götürməkdir. Məni narahat eləyən budur.
Ən ciddi məsələ isə odur ki, ortaq dildən öncə ortaq dəyərlər yaradılmalıdır. Heç kimə sirr deyil ki, bu gün özünü türk dilli hesab edən Özbəkistan, Qazaxstan, Türkmənistan, Qırğızstan və s. dövlətlərin hərəsinin başında bir “Türkmənbaşı”, “Elbaşı”-nə başı oturub və cəmiyyəti öz “Ruhnaməsi” ilə idarə edir. Bu ölkələri xərçəng kimi məhv edən korrupsiyadan, rüşvətxorluqdan, mənəi və həqiqi dilənçilikdən, insan haqlarına sayqısızlıqdan, məddahlıqdan, yaltaqlıqdan, saxtakarlıqdan, saxta sseçkidən isə danışmağa dəyməz. Belə olan halda biz ortaq nə yaratmalıyıq: Ortaq korrupsiya dili, yoxsa ortaq yaltaqlıq əlifbası? Biz türklər bir-birimizdən nə öyrənə bilərik? Axı rəhmətlik İsmayıl Qaspralı “Əməldə birlik” deyib. Biz hansı əməllərimizi birləşdirə bilərik? Görürsünüz, problem çox qəlizdir. “Xayalar, xayalar” deməklə məsələ həll olunmur.
Kamran Məhərrəmli
- Prezident və xanımı Cəbrayılda açılışda iştirak etdilər
4 oktyabr 2024 13:08
- Rusiyadan qovulan azərbaycanlı milyarderi kim hədəfə alıb? - FTB, yoxsa diaspora? - İlginc detallar
30 sentyabr 2024 13:58
- Japarov Akayevin səhvlərini sadaladı – 99 dəfə yaxşılıq et, bir dəfə səhv, bağışlanmaz
26 sentyabr 2024 12:14
- Müsavat başqanlığına namizədi öldürəndən sonra tikə-tikə doğrayıblar - ŞOK
24 sentyabr 2024 15:57
- AXC Təşkilat şöbəsinin ilk müdiri Arif Abdullayevin QƏTLİNDƏN 34 İL KEÇİR
24 sentyabr 2024 14:16
- Tanınmış ziyalı Baş Prokurora MÜRACİƏT etdi
20 sentyabr 2024 14:42
- Nəcməddin Sadıkovu görün hansı qüvvələr QORUYUR - SENSASİYA
18 sentyabr 2024 09:36
- İqlim dəyişikliyi və COP 29: Elm və əməkdaşlıq dünyanı xilas edəcək!
15 sentyabr 2024 20:54
- Novxanıda restoranda ƏMƏLİYYAT: Restoran, yoxsa qumarxana ?
14 sentyabr 2024 22:45
- Əhaliyə PİS XƏBƏR: Qiymətlər kəskin ARTACAQ
14 sentyabr 2024 16:00
- Prezident ailəsi film təqdimatında - Fotolar
05 oktyabr 11:43
- Zəncəfil, sarımsaq və limon qarışımının nələrə qadir olduğunu bilirdinizmi?
05 oktyabr 10:48
- Bu gün Beynəlxalq Müəllimlər Günüdür
05 oktyabr 10:29
- COP29 tədbiri ilə bağlı Bakıda toylar QADAĞAN OLUNACAQ ?
04 oktyabr 22:07
- Putinin şəxsi həyatı və övladları - yeni rezonans doğuran ARAŞDIRMA
04 oktyabr 21:55
- Ağdamda da Müəllimlər Günü qeyd edildi - Fotolar
04 oktyabr 20:16
- Tanınmış həkim generalın klinikasını məhkəməyə verdi - Əmək haqqı tələb edir
04 oktyabr 19:08
- Mürsəl İbrahimov Qaradağın VOYENKOM-unu İŞDƏN ÇIXARDI
04 oktyabr 17:53
- Laçın İcra Hakimiyyəti yarım MİLYONU görün nəyə xərcləyəcək - Bir sıra işlər...
04 oktyabr 16:35
- Əhaliyə at əti satanlar tutuldu - Fotolar
04 oktyabr 14:53
- Cəlilabadda 4 KİSƏ NOXUDA görə 2 fəhləyə 2 İL 5 ay 26 gün + 2 İL 2 ay 28 gün CƏZA
04 oktyabr 13:42
- Japarov qırğız milyarderləri pullarını xaicdə saxlamamağa çağırıb
04 oktyabr 13:17
- Prezident və xanımı Cəbrayılda açılışda iştirak etdilər
04 oktyabr 13:08
- Cəbrayıl şəhərinin azad olunmasından 4 il ötür
04 oktyabr 11:34
- Hindistanda mağarada 188 yaşlı kişi tapıldı
03 oktyabr 22:20
- Ona Zəngilanda vəzifə verildi
03 oktyabr 22:02
- Prezident və birinci xanım Cəbrayıla səfər edib
03 oktyabr 16:00
- Prezident İlham Əliyev Cəbrayıla GETDİ
03 oktyabr 13:46
- Zakir Qaralovun əmisi qızına yeni vəzifə verilib
03 oktyabr 13:36
- Ali Məhkəməyə yeni hakimlər təyin edilir - ADLAR
03 oktyabr 13:28
- Şahdağa qar yağdı
03 oktyabr 11:03
- Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Əliyar Əliyevin anım günüdür
03 oktyabr 10:20
- Hindistanda 11 yaşlı şagirdi QURBAN KƏSDİLƏR
02 oktyabr 23:21
- Prezident sahibkarlarla bağlı Fərman imzaladı
02 oktyabr 21:02
- Tüpürüm döşünün medallarına, Şalvarı baftalı GENERALLARIN
02 oktyabr 20:17
- Milli Məclis: Heyvanlarla rəhmsiz rəftar edənləri cəza...- BƏS MİLLƏTLƏ..?
02 oktyabr 20:00
- AQTA-nın Gəncə-Daşkəsən RB-nin rəisi Vüqar Zeynalov sahibkarlara necə qənim kəsilib ?
02 oktyabr 19:05
- Nazirlik tender keçirmədən 9 ədəd xalça alır - Biri 22 min manatdan
02 oktyabr 16:01
- Azərbaycan çempionu Yaylagül Ramazanova ana olub
02 oktyabr 15:35
- Sabiq icra başçısı Novosibirskdə yaşayır - Biznesi var, universitetdə dərs deyir
02 oktyabr 14:05