Macarların türklərə sevgisinin səbəbi nədir? - Budapeştdən reportaj
Kulis.az Türkan Nağıyevanın Budapeştdən hazırladığı reportajı təqdim edir.
Macarıstanda türk izləri
“Gül Baba türbəsi? Macarıstanda?”
“Neçə il türk əsarətində qalıblar, nə əcəb türklərə belə hörmətləri var?”
Macarıstanın Budapeşt şəhərində yerləşən Gül Baba türbəsini ziyarət edərkən çəkdiyim fotoları sosial mediada paylaşdıqdan sonra bəzi dostlar təəccüblə bu sualları ünvanladı.
Təəccüblü səslənə bilər, beyninizdə suallar yarana bilər.
Axı necə olur ki, 140 il Osmanlı əsarətində qalmış bir ölkədə türk millətinə qarşı aqressiya formalaşdırmamaqla yanaşı, türk insanına qarşı hörmət də var? Bu nədən qaynaqlanır?
Yeri gəlmişkən... Gül Baba türbəsi haqqında danışmazdan əvvəl, macarların Vəzir Abdurrahman Abdi Arnavut Paşanın Budapeştin mərkəzində yerləşən məzar daşının üzərinə cızdıqları yazıya da diqqət çəkmək istəyirəm:
“145 yıllık Türk egemenliğinin son Buda valisi Abdurrahman Abdi Arnavut Paşa – Bu yerin yakınında 1686 Eylül ayının 2 günü öğlenden sonra yaşamının 70 yılında maktul düştü. Kahraman düşmandı, rahat uyusun”.
(bu yazı məzar daşının önündə macarca, arxasında isə türkcə yazılıb - red.)
Əvvəla, bu “qəhrəman düşmən”lə bağlı təsəvvürü olmayanlar üçün bir cümlə ilə, qısa və konkret onu deyim ki, Abdi Arnavut paşa Osmanlının Buda vilayətini işğal etdiyi zaman həmin vilayətin valisi təyin olunmuş, xaçlıların Budaya yürüşünün qarşısını almış qəhrəman sərkərdədir.
Qəhrəman düşmən...
Macar xalqını nə vadar edir ki, köhnə düşmənlərinə qarşı ehtiramlarını nümayiş etdirsinlər və onların şərəfinə memorial, abidə ucaltsınlar?
Budapeştdə rast gəldiyim türk izləri məni daha çox bu sual ətrafında düşünməyə vadar edir. Türk şəhidlərinin məzarları, Abdi Arnavut paşa memorialı, Gül Baba türbəsi və s. Yəni türklərə rəğbət simvolu bununla yekunlaşmır.
Onu da nəzərə alaq ki, macarlar heykəltaraşlığa olduqca meyilli xalqdır. Burada sözün əsl mənasında, hər addımbaşı heykəllərə rast gəlmək olar. Hər ölçüdə heykəllər görə bilərsiniz: gözlə uzaqdan görünməyəcək 3-5 santimetrlik heykəlciklər belə hər addımda rast gəlinəndir.
Belə xalqın bir insana rəğbət və ehtiramını bildirməyinin ən gözəl yolu onun adına heykəl ucaltmaq olar, elə deyilmi? Gül Babanın heykəli və türbəsi də Budapeştin, demək olar ki, mərkəzində yerləşir.
Bu tarixi şəxsiyyət haqqında müxtəlif mənbələrdə fərqli məlumatlara rast gələ bilərsiniz. Sizi əziyyətə salmadan ən çox yayılmış rəvayəti təqdim etmək istəyirəm.
Həmin rəvayətlər arasında ən qədim sayılan bu rəvayət 17-ci əsrin məşhur səyyahı Övliya Çələbiyə aiddir:
Bəktaşi dərviş olan Gül Baba Fateh Sultan Məhmədin dövründən Qanuni Sultan Süleymanın dövrünə qədər bir çox səfərlərə, döyüşlərə qatılmışdır. Sultan Suleymanın dəvəti ilə Buda səfərində də iştirak etmiş, burada qılınan ilk Cümə namazında vəfat etmişdir.
Abidə haqqında kiçik tarixi fakt:
1686-cı ildə Budada Osmanlı hakimiyyətinin sona çatması ilə Gül Baba dərgahı avstriyalılar tərəfindən tamamilə dağıdıldı və Gül Baba Türbəsi kilsəyə çevrildi. Sultan Əbdüləzizin Qərbi Avropadan qayıtdıqdan sonra Peştə səfəri və sonrakı siyasi proseslərə paralel olaraq Gül Baba Macarıstanda yenidən xatırlanaraq türklərə rəğbət simvoluna çevrildi.
Gül Baba türbəsinin yanında türk izlərinə həsr olunmuş kiçik muzey də fəaliyyət göstərir. Macarıstan-Osmanlı savaşları, türklərin tarixi, milli alətləri, simvolikaları ilə bağlı görsəlli və yazılı bilgilərə burada rast gələ bilərsiniz.
Türkiyə Cümhuriyyətinin hakim təbəqəsindən bir çox şəxs bu muzeyə öz hədiyyələrini bağışlamışdır və bu hədiyyələr xüsusi köşədə mühafizə olunur.
Gül Baba fərqli mədəniyyətlər arasında qarşılıqlı sayğı və anlayışın, barış içində bir arada yaşamağın və dostluq bağlarının hakim olmasına yönəlmiş bir çağırışın simvoludur. Türbə ziyarət edilən dini mərkəz olmaqla yanaşı, Avropada Türk mədəniyyətinin yaşadıldığı bir məkan olaraq məşhurdur.
Gül Baba türbəsinin ətrafı qızılgül bağıyla əhatə olunub. Bağa daxil olarkən doğma bir hiss insanın içini sarır. Buralar öz məskənim imiş kimi bir hiss...
Doğma məkan, doğma qoxu, doğma hiss...
Budapeştdə yad olmadığımı hiss etdiyim tək məkan buradır, deyə bilirəm. Türk izlərinə rastladığım hər məkana istiqanlılıqla yanaşıram, çünki mənə doğma olan ruhları hiss edirəm, beləcə də, özümü bu torpaqlarda qətiyyən yad saymıram.
Deməli, vətəndən kənarda da doğmalıq tapmaq olur.
Türkün yatdığı torpaqların hamısı doğmadır, əzizdir!
- Taxikardiya nədir?
19 avqust 2024 11:40
- 33 il öncə 19 avqustda... QİYAM BAŞ TUTSAYDI...Qorbaçovu..
19 avqust 2024 09:42
- Almaniyada Azərbaycan pasportu ilə yaşayıram - Əzizə Mustafazadə
17 avqust 2024 23:15
- İsveçrədə 4, Rusiyada 2, Azərbaycanda 32 mərtəbəli MƏRKƏZİ BANK )
17 avqust 2024 10:40
- 51 saylı Şirvan Seçki Dairəsindən deputatlığa namizəd Peyman Sadıqov: Şirvanda problemlər...
15 avqust 2024 12:29
- Banqladeşdə hindli qətliamı: Uşaqlar öldürülür, məbədlər yandırılır... - VİDEO
7 avqust 2024 00:07
- Ana qızına təcavüz edən kişini diri-diri yandırdı
6 avqust 2024 23:58
- Azərbaycanda dərmanlar niyə Gürcüstan, İran və Türkiyədən DƏFƏLƏRLƏ BAHADIR ?
2 avqust 2024 22:51
- 11 il əvvəl Elnur İbrahimovu ölkədən KİM və NİYƏ qaçırmışdı?
2 avqust 2024 19:36
- Ramiz Mehdiyevin oğlunun şirkəti 12 milyondan çox gəlir əldə edib – Rəsmi
31 iyul 2024 23:33
- Prezidentlərin məhdud tərkibdə görüşü başladı
19 avqust 13:42
- Taxikardiya nədir?
19 avqust 11:40
- Nəcməddin Sadıkovun oğlunun biznes ortağı...
19 avqust 11:07
- Sirr açılır: Stalinin türk agenti - Ənvər Paşanın qatili olan ermənini o öldürübmüş
19 avqust 10:44
- SON DƏQİQƏ! Rus ordusu Nyu Yorku aldı
19 avqust 10:30
- 33 il öncə 19 avqustda... QİYAM BAŞ TUTSAYDI...Qorbaçovu..
19 avqust 09:42
- Bakının 8 rayonu və Abşeronda iki gün su olmayacaq
19 avqust 09:02
- Mövqelərimiz yenə atəşə tutuldu
19 avqust 08:52
- Prezident İlham Əliyev və Mehriban Əliyeva evlərində Vladimir Putinlə şam ediblər
18 avqust 21:37
- Vladimir Putin Azərbaycana SƏFƏRƏ GƏLDİ
18 avqust 21:18
- Şahin Fazil vəfat etdi
18 avqust 20:12
- Alen Delonun övladları atalarının ölüm səbəbini AÇIQLADI
18 avqust 18:59
- Ramiz Rövşən xəstəxanaya düşdü - FOTO
18 avqust 17:05
- Norveçli evini satdı, Lənkəranda biznes qurdu (VİDEO)
18 avqust 16:21
- Elçin Quliyev yeni generallara rütbələrini təqdim etdi
18 avqust 15:49
- İranın yeni XİN başçısı o oldu
18 avqust 15:14
- Həyat yoldaşı və mədəniyyət xadimləri Müslüm Maqomayevin məzarını ziyarət edib
18 avqust 12:11
- Türkiyədə meşələri KİMLƏR və NİYƏ YANDIRIR? 7 nəfər həbs edildi
18 avqust 11:30
- Mikoyanla birgə Bakıya gələn, Beriyanın öldürtdüyü, ÇEKA-nın ilk rəhbəri Baba Əliyev
18 avqust 10:59
- Alen Delon vəfat etdi
18 avqust 10:35
- Nərminənin müəmmalı ölümü: Anası qızının orqanlarının götürüldüyünü deyir VİDEO
18 avqust 10:03
- XANKƏNDİ VƏ KƏLBƏCƏRDƏ görün nə tapıldı - FOTO
18 avqust 09:48
- Putin bu gün Azərbaycana dövlət səfəri edəcək
18 avqust 01:48
- Azərbaycan Sərhəd Mühafizəsinin yaranmasından 105 il ötür
18 avqust 01:38
- İlham Əliyevin sözündən üç saat sonra...
18 avqust 01:29
- Bu toyda 7 min qonaq iştirak etdi, 15 adam bütün gecə pulları, qızılları saydı
18 avqust 00:51
- Almaniyada Azərbaycan pasportu ilə yaşayıram - Əzizə Mustafazadə
17 avqust 23:15
- ADR üzvü, tanınmış iqtisadçı-alim Elşən Orucov namizədliyini GERİ GÖTÜRDÜ...
17 avqust 18:15
- Putin Pezeşkianı Rusiyaya dəvət etdi - Bu tarixdə GÖRÜŞƏCƏKLƏR
17 avqust 13:17
- İlk alitəhsilli diplomat, Atatürkün yaxın dostu - O, Naxçıvanı necə xilas etmişdi?
17 avqust 12:14