Pezeşkiandan İNQİLABİ İLK: Azərbaycan dili ilə bağlı...
Yeni prezidentin bu yöndə növbəti addımını mümkün sayan təhlilçilər həm də ehtiyatlı nikbinliyin tərəfdarıdır; İranın “ölkədə heç bir millətə qarşı ayrı-seçkilik yoxdur” mesajını təsdiqləmək zamanı...
İran prezidenti Məsud Pezeşkian ölkə konstitusiyasında qeyri-fars dillərin tədrisi ilə bağlı 15-ci maddənin həyata keçirilməsi istiqamətində ilk addımı atıb. Bu barədə Pezeşkianın seçki qərargahı məlumat yayıb. Bildirilib ki, bunun üçün “15-ci Prinsip Komitəsi” yaradılıb və doktor Cavad Miri komitənin rəhbəri təyin edilib.
15-ci maddənin necə və hansı səviyyədə icra olunacağı barədə geniş açıqlama verilməsə də, Pezeşkiana yaxın dairələr yeni təhsil ilindən türklər yaşayan bir sıra bölgələrdə sınaq üçün ana dilində təhsilin ilk mərhələsinin başlanılmasının nəzərdə tutulduğunu bildiriblər.
Qeyd edək ki, “15-ci Prinsip Komitəsi”nin rəhbəri Cavad Miri bu barədə özünün X səhifəsində paylaşım etsə də, başçılıq edəcəyi komitənin fəaliyyətinin təfərrüatı barədə açıqlama verməyib. Xatırladaq ki, 2009-2013-cü illər arasında İranın təhsil naziri olmuş Həmid Rza Hacıbabayi ölkədə məktəb şagirdlərinin 70 faizinin ana dilinin fars olmadığını bildirmişdi.
Ceyhun Məmmədov
Millət vəkili Ceyhun Məmmədovun fikrincə, Pezeşkianın prezident seçilməsi təsadüfi deyil. “Yeni Müsavat”a şərhində o, ana dilinə münasibətin İranda ciddi problem yaratdığına diqqət çəkdi: “Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Türk Dövlətləri Təşkilatının Zirvə görüşündə bu məsələyə toxunmuşdu. İrana beynəlxalq təşkilatlar və ayrı-ayrı dövlətlər tərəfindən bu məsələ ilə bağlı ciddi təzyiqlər var. Bu artıq İran üçün başağrısına çevrilib. Ölkəyə ünvanlanmış ittihamlar, tənqidlər artmaqdadır. Pezeşkianın prezident seçilməsinə işıq yandırılmasının əsas səbəblərindən biri də budur. Çünki İran bununla dünyaya mesaj vermək istəyir ki, ölkədə heç bir millətə qarşı ayrı-seçkilik yoxdur. İranda yaşayan bütün millətlər bərabər hüquqa malikdirlər. İstənilən xalqın nümayəndəsi İranda prezident ola bilər.
Bu mənada Pezeşkianın belə bir addım atması müstəqil qərar deyil, İranın Ali dini lideri ilə razılaşdırılmış məsələdir. Növbəti aylarda bu istiqamətdə müəyyən addımlar atılmasının şahidi olacağıq. İranda yaşayan milli azlıqların, xalqların hüquqlarının qorunması, ana dilində təhsil almasına şərait yaradılması gündəmdə olacaq. Əsas hədəflərdən biri prosesi İranın maraqları çərçivəsində başlamaq və sonlandırmaqdır. Təbii ki, hər birimizin ən böyük arzularından biri İranda yaşayan azərbaycanlıların hüquqlarının ən yüksək səviyyədə təmin olunması, onların ana dilində təhsil almasına şəraitin yaradılmasıdır. Bu istiqamətdə qəbul edilən hər bir qərarı, atılan hər bir addımı dəstəkləyirik".
Millət vəkili hesab edir ki, atılan hər yeni addım iki ölkə arasında münasibətlərin möhkəmlənməsinə töhfə verə bilər: “İranda yaşayan azərbaycanlıların hüquqlarının təmin olunması uzun illərdir təkcə Azərbaycanda deyil, bütün Türk dünyasında geniş müzakirə olunur. Hər kəs bu məsələyə baxılmasını gözləyirdi. Hakimiyyətə islahatçılar gəldiyi üçün məsələnin həll yolu real görünür”.
Fərəc Quliyev
Milli Dirçəliş Hərəkatı Partiyasının sədri Fərəc Quliyev hesab edir ki, İranda qeyri-farsların ana dilində təhsil alması Şimali Azərbaycanla əlaqələrə də təsirsiz ötüşməyəcək: “İran prezidentinin verdiyi qərar əslində İran konstitusiyasında təsbit olunub. Söhbət təkcə Azərbaycan dilində təhsil almaqdan deyil, həm də digər azsaylı xalqların öz dilində təhsil almasından gedir. Əslində Azərbaycan türkləri İranda azsaylı xalq hesab olunmur. Hətta rəsmi mənbələrə istinad olunan məlumatlarda Azərbaycan türklərinin əhalinin 53 faizini təşkil etdiyi ifadə olunur. Bütün hallarda bu təqdirolunan məsələdir. Ana dilimizdə məktəblər açılacaqsa, ali təhsil müəssisələrində Azərbaycan tükçəsində fakültələr bərpa olunacaqsa, müəyyən elmi-tədqiqat mərkəzləri, bağlanmış qurumlar da açılacaqsa, bu, irəliləyiş deməkdir.
Bir millətin dilini əlindən aldıqdan sonra ciddi çətinliklər yaşanır. Bu addımlar əhval-ruhiyyəyə də ciddi təsir edəcək. İnsanların ana dilində təhsil alması Şimali Azərbaycanla əlaqələrə də təsirsiz ötüşməyəcək. Gələcəkdə tələbə mübadiləsi həyata keçirilə bilər. Bu, inteqrasiyanın gözəl forması olar. Yaxud İranda təhsil alan tələbələrin bir müddətdən sonra təhsilini Azərbaycanda davam etdirməsi gündəmə gələ bilər. Hesab edirəm ki, Azərbaycanda işləyən müəllimlərin İrana göndərilməsini də müzakirə etmək olar. Güney Azərbaycanda bu sahədə ciddi kadr çatışmazlığı yaşanır. Həm universitetlərdə, hətta kəndlərdə belə Azərbaycandan ezam olunmuş müəllimlərin çalışması ciddi irəliləyiş olar.
Hər halda, gedişatı diqqətdə saxlayaq. Azərbaycan türklərinin tələbləri, istəkləri nələr olacaq? Dövrün çağırışları nələr olacaq? “15-ci Prinsip Komitəsi”nin yaradılmasını təməl addım kimi qəbul edək. Bunun üzərində ciddi irəliləyişlər əldə etmək imkanı var. Növbəti mərhələlərdə nəticə prezidentin, o cümlədən İranın siyasi rəhbərliyinin iradəsinə, millətin davranışına, eyni zamanda bizim verəcəyimiz dəstəyə bağlıdır. İstənilən halda, bu təqdirolunan hadisədir".
Kənan Rövşənoğlu
Siyasi şərhçi Kənan Rövşənoğlu isə “Yeni Müsavat” şərhində xatırlatdı ki, Məsud Pezeşkianın seçki kampaniyası əsasən etnik qruplar, xüsusən də Azərbaycan əhalisi üzərində qurulmuşdu: “Bu səbəbə seçildikdən sonra onun belə bir addım atması gözlənilən idi. İslam Respublikası konstitusiyası etnik qrupların ana dillərinin inkşafı və tədrisi hüququ tanıyır. Bu məsələyə İranda çox əhəmiyyət verilməyib və daha çox prezidentlərin öhdəsinə buraxıldığı üçün hər prezidentin buna ayrıca yanaşması olub.
Məsələn, “islahatçı” Həsən Ruhani də seçki kampaniyasında etnik qruplara təhsil sözü verdi və prezident olduqdan sonra bu istiqamətdə müəyyən addımlar atıldı, Təbriz Universitetində Azərbaycan dili mərkəzi yaradıldı, dərslər verildi. İndi isə Pezeşkian özü azərbaycanlı olduğu üçün güman ki, bu istiqamətdə ciddi addımlar atacaq. Lakin bunu bütün Azərbaycan regionlarında, ümumiyyətlə, bütün etnik qrupların hər birinin öz dilində təhsil alması kimi düşünmək doğru olmaz. İran unitar dövlətdir, eyni zamanda Şərqdə ən böyük çoxmillətli ölkələrdən biridir. Birdən-birə bütün etnik qrupların öz dilində təhsilə keçməsi mümkün deyil. Mərkəzi hakimiyyət də buna getməz, hətta istəsə belə birdən-birə buna keçə bilməz. Prezident Məsud Pezeşkianın yaratdığı komissiya bir mənada bunun formatını hazırlayacaq. Bunun üçünsə gözləmək lazım gələcək".
- Azərbaycanın GÜLLƏ atıcısı DÜNYA ÇEMPİONU oldu
7 oktyabr 2024 00:03
- Robert Köçəryan azərbaycanlı Məmməd Məcidovun doğma oğludur – ŞOK FAKTLAR
6 oktyabr 2024 22:39
- Hərbçimiz KƏSKİN ÜRƏK və AĞCİYƏR ÇATIŞMAZLIĞINDAN vəfat edib
6 oktyabr 2024 21:43
- Mayis Bərxudarov vəzifəsindən azad edildi
6 oktyabr 2024 15:48
- 3 vəkili öldürülən, güllələnmə qərarı verilən Əhmədov - Foto
6 oktyabr 2024 13:23
- Mən hara, rayon hara? - 2 mindən artıq müəllim yeri 3 ildən artıqdır niyə seçilmir?
6 oktyabr 2024 12:40
- Tanınmış erməni jurnalistdən SENSASİON AÇIQLAMALAR - Əliyevə və Paşinyana müraciət edirəm...
6 oktyabr 2024 12:25
- 13 ildir Babəkin heykəlini qoymağa Bakıda YER TAPILMIR
5 oktyabr 2024 22:37
- Bakıda 22 il əvvəl 13 yaşlı qızı öldürənlər tutuldu - Biri ANA-SIDIR
5 oktyabr 2024 22:23
- Azərenerji-nin BABA-sına ŞİDDƏTLİ TÖHMƏT - RƏSMİ
5 oktyabr 2024 15:34
- Azərbaycanın GÜLLƏ atıcısı DÜNYA ÇEMPİONU oldu
07 oktyabr 00:03
- Düntada ən yüksək MAAŞ alan dövlət rəhbərləri - SİYAHI
06 oktyabr 23:20
- Ürək və qan damarlarını gücləndirən giləmeyvə açıqlandı
06 oktyabr 22:59
- Robert Köçəryan azərbaycanlı Məmməd Məcidovun doğma oğludur – ŞOK FAKTLAR
06 oktyabr 22:39
- Hərbçimiz KƏSKİN ÜRƏK və AĞCİYƏR ÇATIŞMAZLIĞINDAN vəfat edib
06 oktyabr 21:43
- Bu ölkədə doğulan uşaqların 65 faizi nikahdankənar dünyaya gəlib - Bəs. Azərbaycanda ?
06 oktyabr 21:13
- Mayis Bərxudarov vəzifəsindən azad edildi
06 oktyabr 15:48
- 70 YAŞI KEÇƏN İCRA BAŞÇILARI - Siyahı
06 oktyabr 14:38
- Obama oktyabrın 10-da Harrisin seçki kampaniyasına qoşulacaq
06 oktyabr 14:12
- Leninə sui-qəsdi qardaşı törədib, Kaplan isə ölməyib - Sirr
06 oktyabr 13:28
- 3 vəkili öldürülən, güllələnmə qərarı verilən Əhmədov - Foto
06 oktyabr 13:23
- Mən hara, rayon hara? - 2 mindən artıq müəllim yeri 3 ildən artıqdır niyə seçilmir?
06 oktyabr 12:40
- Tanınmış erməni jurnalistdən SENSASİON AÇIQLAMALAR - Əliyevə və Paşinyana müraciət edirəm...
06 oktyabr 12:25
- 13 ildir Babəkin heykəlini qoymağa Bakıda YER TAPILMIR
05 oktyabr 22:37
- Bakıda 22 il əvvəl 13 yaşlı qızı öldürənlər tutuldu - Biri ANA-SIDIR
05 oktyabr 22:23
- Azərenerji-nin BABA-sına ŞİDDƏTLİ TÖHMƏT - RƏSMİ
05 oktyabr 15:34
- Deputat - İçəri Şəhərə giriş PULLU OLSUN - SƏRT CAVAB
05 oktyabr 14:05
- Onlara Prezident təqaüdü veriləcək - Siyahı
05 oktyabr 13:37
- Komitə sədrinin müavini - Cərimələri artırmaqla büdcə doldurmaq yanlış iqtisadi üsuldur
05 oktyabr 12:33
- Prezident ailəsi film təqdimatında - Fotolar
05 oktyabr 11:43
- Zəncəfil, sarımsaq və limon qarışımının nələrə qadir olduğunu bilirdinizmi?
05 oktyabr 10:48
- Bu gün Beynəlxalq Müəllimlər Günüdür
05 oktyabr 10:29
- COP29 tədbiri ilə bağlı Bakıda toylar QADAĞAN OLUNACAQ ?
04 oktyabr 22:07
- Putinin şəxsi həyatı və övladları - yeni rezonans doğuran ARAŞDIRMA
04 oktyabr 21:55
- Ağdamda da Müəllimlər Günü qeyd edildi - Fotolar
04 oktyabr 20:16
- Tanınmış həkim generalın klinikasını məhkəməyə verdi - Əmək haqqı tələb edir
04 oktyabr 19:08
- Mürsəl İbrahimov Qaradağın VOYENKOM-unu İŞDƏN ÇIXARDI
04 oktyabr 17:53
- Laçın İcra Hakimiyyəti yarım MİLYONU görün nəyə xərcləyəcək - Bir sıra işlər...
04 oktyabr 16:35
- Əhaliyə at əti satanlar tutuldu - Fotolar
04 oktyabr 14:53
- Cəlilabadda 4 KİSƏ NOXUDA görə 2 fəhləyə 2 İL 5 ay 26 gün + 2 İL 2 ay 28 gün CƏZA
04 oktyabr 13:42