Macarların türklərə sevgisinin səbəbi nədir? - Budapeştdən reportaj
Kulis.az Türkan Nağıyevanın Budapeştdən hazırladığı reportajı təqdim edir.
Macarıstanda türk izləri
“Gül Baba türbəsi? Macarıstanda?”
“Neçə il türk əsarətində qalıblar, nə əcəb türklərə belə hörmətləri var?”
Macarıstanın Budapeşt şəhərində yerləşən Gül Baba türbəsini ziyarət edərkən çəkdiyim fotoları sosial mediada paylaşdıqdan sonra bəzi dostlar təəccüblə bu sualları ünvanladı.
Təəccüblü səslənə bilər, beyninizdə suallar yarana bilər.
Axı necə olur ki, 140 il Osmanlı əsarətində qalmış bir ölkədə türk millətinə qarşı aqressiya formalaşdırmamaqla yanaşı, türk insanına qarşı hörmət də var? Bu nədən qaynaqlanır?
Yeri gəlmişkən... Gül Baba türbəsi haqqında danışmazdan əvvəl, macarların Vəzir Abdurrahman Abdi Arnavut Paşanın Budapeştin mərkəzində yerləşən məzar daşının üzərinə cızdıqları yazıya da diqqət çəkmək istəyirəm:
“145 yıllık Türk egemenliğinin son Buda valisi Abdurrahman Abdi Arnavut Paşa – Bu yerin yakınında 1686 Eylül ayının 2 günü öğlenden sonra yaşamının 70 yılında maktul düştü. Kahraman düşmandı, rahat uyusun”.
(bu yazı məzar daşının önündə macarca, arxasında isə türkcə yazılıb - red.)
Əvvəla, bu “qəhrəman düşmən”lə bağlı təsəvvürü olmayanlar üçün bir cümlə ilə, qısa və konkret onu deyim ki, Abdi Arnavut paşa Osmanlının Buda vilayətini işğal etdiyi zaman həmin vilayətin valisi təyin olunmuş, xaçlıların Budaya yürüşünün qarşısını almış qəhrəman sərkərdədir.
Qəhrəman düşmən...
Macar xalqını nə vadar edir ki, köhnə düşmənlərinə qarşı ehtiramlarını nümayiş etdirsinlər və onların şərəfinə memorial, abidə ucaltsınlar?
Budapeştdə rast gəldiyim türk izləri məni daha çox bu sual ətrafında düşünməyə vadar edir. Türk şəhidlərinin məzarları, Abdi Arnavut paşa memorialı, Gül Baba türbəsi və s. Yəni türklərə rəğbət simvolu bununla yekunlaşmır.
Onu da nəzərə alaq ki, macarlar heykəltaraşlığa olduqca meyilli xalqdır. Burada sözün əsl mənasında, hər addımbaşı heykəllərə rast gəlmək olar. Hər ölçüdə heykəllər görə bilərsiniz: gözlə uzaqdan görünməyəcək 3-5 santimetrlik heykəlciklər belə hər addımda rast gəlinəndir.
Belə xalqın bir insana rəğbət və ehtiramını bildirməyinin ən gözəl yolu onun adına heykəl ucaltmaq olar, elə deyilmi? Gül Babanın heykəli və türbəsi də Budapeştin, demək olar ki, mərkəzində yerləşir.
Bu tarixi şəxsiyyət haqqında müxtəlif mənbələrdə fərqli məlumatlara rast gələ bilərsiniz. Sizi əziyyətə salmadan ən çox yayılmış rəvayəti təqdim etmək istəyirəm.
Həmin rəvayətlər arasında ən qədim sayılan bu rəvayət 17-ci əsrin məşhur səyyahı Övliya Çələbiyə aiddir:
Bəktaşi dərviş olan Gül Baba Fateh Sultan Məhmədin dövründən Qanuni Sultan Süleymanın dövrünə qədər bir çox səfərlərə, döyüşlərə qatılmışdır. Sultan Suleymanın dəvəti ilə Buda səfərində də iştirak etmiş, burada qılınan ilk Cümə namazında vəfat etmişdir.
Abidə haqqında kiçik tarixi fakt:
1686-cı ildə Budada Osmanlı hakimiyyətinin sona çatması ilə Gül Baba dərgahı avstriyalılar tərəfindən tamamilə dağıdıldı və Gül Baba Türbəsi kilsəyə çevrildi. Sultan Əbdüləzizin Qərbi Avropadan qayıtdıqdan sonra Peştə səfəri və sonrakı siyasi proseslərə paralel olaraq Gül Baba Macarıstanda yenidən xatırlanaraq türklərə rəğbət simvoluna çevrildi.
Gül Baba türbəsinin yanında türk izlərinə həsr olunmuş kiçik muzey də fəaliyyət göstərir. Macarıstan-Osmanlı savaşları, türklərin tarixi, milli alətləri, simvolikaları ilə bağlı görsəlli və yazılı bilgilərə burada rast gələ bilərsiniz.
Türkiyə Cümhuriyyətinin hakim təbəqəsindən bir çox şəxs bu muzeyə öz hədiyyələrini bağışlamışdır və bu hədiyyələr xüsusi köşədə mühafizə olunur.
Gül Baba fərqli mədəniyyətlər arasında qarşılıqlı sayğı və anlayışın, barış içində bir arada yaşamağın və dostluq bağlarının hakim olmasına yönəlmiş bir çağırışın simvoludur. Türbə ziyarət edilən dini mərkəz olmaqla yanaşı, Avropada Türk mədəniyyətinin yaşadıldığı bir məkan olaraq məşhurdur.
Gül Baba türbəsinin ətrafı qızılgül bağıyla əhatə olunub. Bağa daxil olarkən doğma bir hiss insanın içini sarır. Buralar öz məskənim imiş kimi bir hiss...
Doğma məkan, doğma qoxu, doğma hiss...
Budapeştdə yad olmadığımı hiss etdiyim tək məkan buradır, deyə bilirəm. Türk izlərinə rastladığım hər məkana istiqanlılıqla yanaşıram, çünki mənə doğma olan ruhları hiss edirəm, beləcə də, özümü bu torpaqlarda qətiyyən yad saymıram.
Deməli, vətəndən kənarda da doğmalıq tapmaq olur.
Türkün yatdığı torpaqların hamısı doğmadır, əzizdir!
- Uşaq Evində böyüdü və ŞƏHİD OLDU - VİDEO
6 sentyabr 2024 11:18
- Azərbaycan qazandığı hər 100 dollardan 50 dollarını İtaliyadan əldə edir - Ekspertdən İLGİNC rəy
5 sentyabr 2024 11:34
- Atam polis rəisi idi, aktrisa olmağımı qəbul etmirdi… –Xalq artisti Zemfira Nərimanova (MÜSAHİBƏ)
4 sentyabr 2024 13:05
- Gecə saatlarında Bakını KƏSKİN QOXU bürüdü - SƏBƏBİ
4 sentyabr 2024 10:33
- Hoteldə qızlarla qalarkən basqın edib bizi MTN-ə aparıblar
22 avqust 2024 12:01
- Taxikardiya nədir?
19 avqust 2024 11:40
- 33 il öncə 19 avqustda... QİYAM BAŞ TUTSAYDI...Qorbaçovu..
19 avqust 2024 09:42
- Almaniyada Azərbaycan pasportu ilə yaşayıram - Əzizə Mustafazadə
17 avqust 2024 23:15
- İsveçrədə 4, Rusiyada 2, Azərbaycanda 32 mərtəbəli MƏRKƏZİ BANK )
17 avqust 2024 10:40
- 51 saylı Şirvan Seçki Dairəsindən deputatlığa namizəd Peyman Sadıqov: Şirvanda problemlər...
15 avqust 2024 12:29
- Müəllimlər kəndlərdə dərs demək istəmirlər: 2 mindən çox vakansiya BOŞ QALIB
06 sentyabr 23:50
- İntihar edən hərbi qulluqçumuzun FOTOLARI
06 sentyabr 23:17
- Ermənistan və Gürcüstan Putinin həbsini dəstəkləyən sənədi imzaladı
06 sentyabr 22:56
- Çoban qızı Monqolustanı dünya gözəllik müsabiqəsində təmsil edəcək-FOTOLAR
06 sentyabr 21:39
- Putin: Kamala Harrisi dəstəkləyəcəyik"
06 sentyabr 21:26
- Sabiq nazirin qızının Rusiyadakı şirkətinin gəlirləri azalıb
06 sentyabr 21:02
- Milli Məclisin sədrinin MAAŞI 9585 manat oldu, deputatlar isə...
06 sentyabr 17:28
- Valideynlərin nəzərinə!
06 sentyabr 17:12
- Əli İnsanov azad oldu
06 sentyabr 15:40
- Erkin Qədirlinin şikayəti var
06 sentyabr 15:03
- Sülh müqaviləsinin mətninin təqribən 80 faizi artıq razılaşdırılıb
06 sentyabr 14:04
- TƏCİLİ! Oktyabrın 1-dən qiymətlər QALXIR
06 sentyabr 13:45
- Ürək 200 min, qaraciyər 150 min, böyrək 50 min dollar...
06 sentyabr 11:57
- Uşaq Evində böyüdü və ŞƏHİD OLDU - VİDEO
06 sentyabr 11:18
- Azərbaycan Ordusunun hərbçisi odlu silahla özünü öldürüb
06 sentyabr 10:57
- Oqtay Əsədov hardadır?
06 sentyabr 10:45
- Çin Afrikaya 51 milyard dollar kredit ayırdı –1 milyon iş yeri vəd edir
05 sentyabr 22:29
- Erkin Qədirli deputat SEÇİLDİYİ dairədən ŞİKAYƏT edib
05 sentyabr 20:09
- Yeni seçilən deputat Fikrət Məmmdovun qızı deyil
05 sentyabr 19:55
- Bakı ŞİH 2 MİN TON DUZ ALIR..))min ton duz alır
05 sentyabr 18:22
- Fazil Mustafa onun ömürlük həbsini tələb edir
05 sentyabr 18:08
- Ukraynada daha bir azərbaycanlı həlak oldu - Foto
05 sentyabr 17:43
- Prezidentin bağışladığı evi satıb VƏKİLƏ verdik, o da bizi aldatdı.. - Müharibə əlilindən ŞOK AÇIQLAMA
05 sentyabr 16:41
- Zərdabda 18 yaşlı qız APENDİSİT əməliyyatından sonra ÖLDÜ
05 sentyabr 16:17
- Həbsdə olan icra başçısı 2 milyon 844 min manat dəyərində əmlakı...40 MANATA ALIB
05 sentyabr 13:58
- Prezident Romada görüş keçirdi - Foto
05 sentyabr 13:10
- Kamran Əliyev separatçıların işi ilə bağlı Rusiya mediasına danışıb
05 sentyabr 12:56
- Əməkçi miqrantların və onların ailə üzvlərinin hüquqlarının təmin olunmasına dair seminar
05 sentyabr 12:02
- TƏCİLİ! Ermənistan Azərbaycanla sərhədin delimitasiyası ilə bağlı bu sənədi təsdiqlədi
05 sentyabr 11:52
- Azərbaycan qazandığı hər 100 dollardan 50 dollarını İtaliyadan əldə edir - Ekspertdən İLGİNC rəy
05 sentyabr 11:34