- İranda seçkilərin ikinci turu olacaq - iyulun 5-də
- Nə qədər ki, o, hakimiyyətdədir, Azərbaycanla yeni savaş başlanmasına yol verməyəcək...
- Azərbaycanda dəhşətli hadisə: Mübahisə etdiyi şəxsləri benzinlə yandırdı
- Həbsdə olan sabiq icra başçıları azadlığa çıxır?
- Son dəqiqə: Azərbaycanlı namizəd İranda önə keçdi
Dövlət qurtaran möhtəşəm QADIN! - Altuncan xatun
O olmasaydı, nə Səlcuqlular qalacaqdı, nə də türkün yolunu yenidən Anadoluya açan məşhur Malazgirt savaşı olacaqdı... Övladının yox, dövlətin anası olmağı seçən və Səlcuqlular dövlətini xilas edən möhtəşəm bir xatun idi!
Altuncan xatun kim idi?!
Altuncan xatun doğumu haqqında dəqiq dəqiq məlumat olmasa da, Xarəzmdə əsilzadə türk ailəsində doğulduğu haqqında bigilər vardır. Altuncan dövrün qadınları kimi at minməyi də, ox atmağı da , döyüşməyi də yaxşı bacarırdı. Mənbələr onu mədəni, əxlaqlı, dindar türk-müsəlman qadını kimi təsvir edirlər. Ailəsi tərəfindən yaxşı yetişdirilmiş Altuncanın, ilk evliliyi olan Otrar və Cənd oğuzları Yabqusu hökmdar Məlikşahla necə və nə vaxt evləndirildiyi məlum deyil. Bu evlilikdən onların Ənuşirvan adlı oğulları anadan olur.
Səlcuqluların yüksəlişi və Oğuz Yabqu dövlətinin ləğvi-Altuncanın taleyində ancaq hökmdar xanımı olmaq vardı...
XI əsrin əvvələrində oğuzun qınıq tayfasından olan Səlcuqlular Oğuz Yabqu dövlətindən ayrıldılar. Arasıkəsilməz döyüşlər 1042-ci ildə son oğuz yabqusu Məlikşahın məğlubiyyəti və öldürülməsi ilə başa çatdı.
Ərinin ölümündən sonra böyük Səlcuqlu Sultanı Toğrul evlənmək üçün Altuncana elçilər göndərir. Haqqında aldığı məlumatlar böyük Sultanın onu görmədən belə heyran olmasına səbəb olmuşdu. Sultanın evlilik təklifini qəbul edən Altuncan xatun paytaxt Reydə Səlcuqlu sarayında məskunlaşdı. O, oğlu Ənuşirvanı da saraya gətirir. Çox keçmədən Altuncan xatun saray və əhalinin rəğbətini qazandı. Xatun ədalətli və dürüst idi. Üstəlik də sultana ciddi dövlət məsələlərində məsləhətlər verirdi. Bütün bunlar Toğrul bəyin seçiminin doğru olduğu təsdiq edir. Mənbələr yazır ki, Sultan ancaq iki adama etibar edirdi: qardaşı Çağrı bəyə və Altuncan xatuna. Sultan Altuncana şəxsi xərcləri üçün ayrıca gəlir və onu qoruması həm də məşq edə bilməsi üçün hərbi birliklər də verir.
Altuncan hər məsələdə sultanın yanında idi
1055-ci ildə Toğrul bəy xəlifənin dəvəti ilə Bağdada gəlir. Xəlifə düşmənlərindən xilas edilərək Sultanın himayəsi altına alınır. Onu həyat yoldaşı Altuncan xatun və ögey oğlu Ənuşirvan müşayiət edir. Adına xütbə ozunduqdan dərhal sonra Sultan Nusaybinə gedir.
Qısa müddət sonra Səlcuqlu dövləti parçalanmaq təhlükəsi ilə üz-üzə qalır. 1058-ci ildə ögey qardaşı İbrahim Yınalın üsyan xəbərini alanda Altuncan və vəziri Kudurinin Bağdada getməsini əmr edərək özü Həmədan istiqamətində yola düşür. İki qardaş Həmədan ətrafında üz-üzə gəlir. Toğrul məğlub olaraq Həmədan qalasının çəkilir.
Bağdadda olan Altuncan xatuna Sultanın ölümü ilə bağlı yalan xəbərlər çatdırılsa da, sadiq adamlar Altuncan xatuna Toğrul bəyin sağ-salamat olduğunu, lakin hərbi yardıma ehtiyacı olduğunu söyləyə bildilər.
Çətin məqam!
Sultan Toğrul İbrahim Yınala qarşı kömək məqsədilə xəlifə və vəzirindən kömək istədi. Lakin xəlifənin və vəzir Kudurinin fikirləri ayrı idi. Onlar Toğrul bəyə bir şey olsa Altuncan Xatunun Məlikşahdan olan oğlu Ənuşirvanı Səlcuq taxtına oturtmaq niyyətində idilər. Çünki Tuğrul bəyin yerinə zəif bir hökmdarın oturması və bu işdə özlərinin rolu gələcəkdə onlara böyük fayda verə bilərdi. Bu fikri Ənuşrəvan da dəstəkləyir.
Dövlət qurtaran Türk anası!
Altuncan xatun bir ana üçün olduqca çətin qərar qəbul edir . Bağdaddan ayrılmamasını söyləyən xəlifəyə qulaq asmır, vəzirini yanından uzaqlaşdırır və Ənuşirvanı üsyana və hərbi yolla hakimiyyəti ələ keçirməyə hazırlaşdığı üçün tərəddüd etmədən zindana salır.
Altuncan xatunun bu bənzərsiz səyi onun tarixdə Ənuşirvanın anası kimi deyil, “dövləti xilas edən türk anası” kimi qalmasını təmin etdi.
Bu hadisədən dərhal sonra Altuncan xatun 20 minlik qoşunun başında Həmədana doğru yola düşərək İbrahimin üsyankar qoşunlarına qarşı vuruşan ərinin köməyinə tələsir. Bu vaxt şərqdən gələn sultanın qardaşı Çağrı Bəyin oğulları Kavurd, Yakuti və Alp Arslan əmilərinin köməyinə gəldilər. Onların köməyi ilə Toğrul bəy 1060-cı ildə İbrahimin üsyanını yatırmağa nail olur. Altuncan dövlət qadın olduğunu təsdiq edir. Səlcuqlular dövləti məhv olmaqdan qurtulur.
Altuncan xatunun son istəyi
1060-cı ildə Altuncan xatun dünyasını dəyişir. Ölümündən əvvəl Toğrul bəydən xəlifənin qızı Seyidə Fatimə ilə evlənməsini xahiş edir. Üstəlik özünün bütün şəxsi əmlakını da Sultana və xəlifənin qızına vəsiyyət edir.
Altuncanın bu arzusu tarixçilər belə izah edir ki, o, ərəb və türkləri daha da yaxınlaşdıraraq İslam dövlətini öz əvvəlki qüdrətli dövrünə qaytarmaq istəyirdi.
Toğrul bəy can yoldaşının ölümünə çox kədərlənir, onun arzusunu yerinə yetirib xəlifənin qızı ilə evlənsə də çox keçmədən özü də vəfat edir.
Son olaraq....
Tarixdə övladını yox, dövlətin marağını üstün tutan qadınların sayı barmaqla sayılacaq qədərdir. Şübhəsiz ki, Altuncan Xatun oğlunu Səlcuqlu taxtına oturtsaydı, bu gün Səlcuqlu xanədanının yerinə başqa bir sülalə olacaq, tarix ayrı cür yazıla bilərdi. Məhz onun sayəsində Səlcuqlu Dövlətinin davamlılığı təmin edilmiş, türkün Anadoluya qapıları açılmışdı.
Eyni zamanda, Altuncan xatun türk cəmiyyətində qadınların siyasi tarixinin bir parçasıdır və qadınların dövlət idarəçiliyində iştirak etməsi üçün tarixi bir nümunədir.
Məqalə Demokratiya və Qadın Təşəbbüsləri İctimai Birliyinin Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə həyata keçirdiyi “Qadın təşəbbüsləri: tarixi irs” adlı layihə çərçivəsində dərc olunub.
Qeyd: Məqalədəki fikirlərə görə Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyi məsuliyyət daşımır.
- Azərbaycanlı qıza görə dinini dəyişdi: Virtual dünyadan başlayan eşq (FOTOLAR)
29 iyun 2024 15:37
- Malayziyada sarı paltar niyə qadağandır?
28 iyun 2024 00:52
- Sovet liderlərinin yay istirahətləri – baş katiblərin ixtiyarında 78 dövlət bağı olub...
25 iyun 2024 19:32
- Axundovanın Mehdiyevə yazdığı danos- müəmmalı ölümdən 7 il keçir – SENSASİON ARAŞDIRMA
24 iyun 2024 15:40
- Türkiyə azərbaycanlı qadının cəsarətindən danışır - Video
23 iyun 2024 15:38
- Ermənistan Fələstini müstəqil dövlət kimi tanıdı
21 iyun 2024 18:06
- Məkkədə 550 zəvvar istidən ÖLDÜ
19 iyun 2024 20:52
- 9 yaşlı NİL Prezident və Mehriban xanım Əliyevadan kömək istəyir…
19 iyun 2024 20:07
- Səfəvilər dövlətini təkbaşına idarə edən bir qadın Sultan - Pərixan xanım
18 iyun 2024 16:07
- Zamirə Hacıyeva Bakıda necə qaçırılmasından danışdı
12 iyun 2024 13:52
- Azərbaycanlı qıza görə dinini dəyişdi: Virtual dünyadan başlayan eşq (FOTOLAR)
29 iyun 15:37
- İranda seçkilərin ikinci turu olacaq - iyulun 5-də
29 iyun 14:13
- Nə qədər ki, o, hakimiyyətdədir, Azərbaycanla yeni savaş başlanmasına yol verməyəcək...
29 iyun 11:54
- Azərbaycanda dəhşətli hadisə: Mübahisə etdiyi şəxsləri benzinlə yandırdı
29 iyun 11:37
- Həbsdə olan sabiq icra başçıları azadlığa çıxır?
29 iyun 10:51
- Son dəqiqə: Azərbaycanlı namizəd İranda önə keçdi
29 iyun 10:30
- Mirdamət Seyidov, Abid Əliyev BAKINI SÖKÜR - MÜRACİƏT
29 iyun 09:53
- Azərbaycan və Rusiya SAMUR ÇAYINI BÖLÜR...
29 iyun 09:42
- İranda seçki qutusunu daşıyan avtomobilə atəş açıldı - ÖLƏNLƏR VAR
29 iyun 09:31
- İranda prezident seçkilərində vəziyyət - Necədir? + Yenilənib
29 iyun 09:20
- Bu məmurlar çalışacaq ki, MM-ə düşməyək - Qüdrət Həsənquliyev
29 iyun 00:10
- Hacıqabulda 100-ə yaxın ev təbii fəlakətin qurbanı oldu
28 iyun 23:43
- Məhərrəm ayı yaxınlaşır, toy etməyə tələsənlərin sayı artır
28 iyun 21:27
- Bakıda qıza görə qətlə yetirilən Turalın sevgilisi - Məni şantaj edirdi - FOTO
28 iyun 19:06
- BAKCEL ilə innovasiya dövrü başlayır! - Fotolar
28 iyun 18:52
- İyulda 43° isti olacaq - Aylıq proqnoz
28 iyun 18:39
- Parlament buraxıldı - Seçkinin vaxtı açıqlandı
28 iyun 18:15
- Rəsulzadə və XIX əsr Azərbaycan ədəbiyyatında yeni SİMA
28 iyun 17:57
- Əliməmməd Nuriyev yenidən deputat seçilmək istəyir
28 iyun 11:53
- Rafil Hüseynovun müavini olmaq istədi - Aldadıb 111 minini aldılar
28 iyun 11:25
- Malayziyada sarı paltar niyə qadağandır?
28 iyun 00:52
- İran bu gün yeni prezidentini seçir
28 iyun 00:43
- Bakının mərkəzində başından güllələnən Tural niyə qətlə yetirilib? - VİDEO
27 iyun 23:20
- Qara siyahı-ya düşən boks müəllimi Sumqayıt küçələrində dərs keçir - VİDEO
27 iyun 23:07
- Komandan vəzifəsindən nazir kürsüsünə - azərbaycanlı general Stalindən də təşəkkür alıb...
27 iyun 22:36
- Natiq Qasımovun anasına Prezident təqaüdü təyin edildi
27 iyun 22:01
- Musiqi məktəbinin direktoru 1 MİLYON MƏNİMSƏYİB
27 iyun 18:06
- Cavanşir Nuriyev yüksək vəzifəyə təyin edildi
27 iyun 17:49
- Seçkilərlə bağlı qərar verildi - Yenilənib
27 iyun 17:42
- Ermənistan ya konstitusiyasını dəyişməlidir, ya da dəyişməlidir: İlham Əliyev dedisə, bitdi!
26 iyun 21:14