- Mövcud konstitusiya ciddi gərginlik yaradır, yenisinə ehtiyac var- PAŞİNYAN
- Elektrik dirəyi aşdı - Mantyor yerə yıxılıb ÖLDÜ
- Sərdar Cəlaloğlu niyə Naxçıvanı seçdi? - Sonuncu seçkimdir
- Kafedə müştəri xanım ofisiantın başına külqabı ilə vurdu - QƏRAR
- Azərbaycanda anormal istilər - Günün altında 50 dərəcə...
Uşaqlar telefon və kompüter manyakına çevirilir - robot nəsil yetişir
![](https://www.nuh.az/uploads/posts/2023-12/thumbs/big_1703747678_robot.jpg)
Kompüter və cib telefonları müasir günümüzdə azyaşlı və ibtidai sinifdə oxuyan uşaqların da gündəlik həyatına çevrilib. Belə ki, məktəbdən gələn uşaqlar günlərinin çox hissəsini kompüterin qarşısında keçirir. Azyaşlıların isə valideynlərinin mobil telefonları ilə saatlarla oynadığı hamıya məlumdur. Həyatımızda nə qədər istəsək də biz bunlardan kənarda qala bilmirik. Çünki texnologiya inkişaf etdikcə həyatımızın bir parçasına çevrilir.
Mütəxəssislər kompüter və cib telefonlarının azyaşlı uşaqların həyatında rolu olduğunu söyləyirlər. Texnoloji alətlərdə olan oyunların uşaqlarda bəzi patoloji xüsusiyyətlərə səbəb olduğu aşkarlanıb. Bunlara aiddir:
* sözə sonuna kimi qulaq asmamaq;
* qarşısındakını eşitməmək;
* qərar verə bilmək qabiliyyətinin pozulması;
* beyin aktivliyinin pozulması;
* içinə qapanma;
* sosial fobiyalar;
* əsəbilik;
* davranış pozğunluqları.
Yuxarıda sadalanan əlamətlərin əksəriyyəti uşağı texnoloji alətlərdən ayırmaq istədikdə baş verir. Əslində internetin məqsədi yaşından asılı olmayaraq bütün insanların inkişafına xidmət etməkdir. İnternet böyük bir araşdırma mərkəzidir. Onun vasitəsilə uzaq məsafədə yaşayanlar bir-biriləri ilə əlaqə saxlayır. Kompüterin insanlara və insanlığa faydaları çox böyükdür. Amma internet oyunlarını kəşf edən bəzi işbazların məqsədi buna deyil, qazanc əldə etməyə çalışmaqdır. Bu məqsədlə də onlar müxtəlif yaş qrupunda olan insanların internetdə daha çox bağlı olması üçün müxtəlif cəlbedici oyunlar ixtira edir və ondan asılılıq yaradırlar.
Belə ki, müasir texnoloji alətlərin uşaqlarda asılılıq yaratması müasir uşaqların ətraf mühitdən aralı qalmasına, ətrafdakılarla göz təmasının kəsilməsinə, çoxluq olan yerlərdən xoşlanmamasına səbəb olur. Belə uşaqlar insanların içərisində olmaqdan sıxılır, tək qalmağa üstünlük verir və həddindən çox əsəbi olurlar.
Uzun müddət texnoloji alətlə vaxtını keçirən uşaqlar özlərinə ətraf mühitdən dost tapmaqda çətinlik çəkir və tənhalığa üstünlük verirlər. Onların internetdən asılılığı artdıqca isə əsəbi və saldırğan olurlar. Onlarda göz yorğunluğu onurğada əyrilik baş verir. Məktəb yaşlı uşaqların internetdən asılı qalması isə onların dərsdən geriləməsinə səbəb olur. Onların fikri, kompüterdə qaldığı üçün dərslərini qısa yolla həll edib yenidən kompüterə qayıtmaqda olur. Bir sözlə, kompüterdən uzaqlaşa bilməmək uşaqların dərsdən geri qalmasına səbəb olur.
Ekspertlər isə hesab edir ki, məktəbəqədər uşağa telefon alarkən ilk növbədə telefonun keyfiyyətinə və möhkəmliyinə fikir vermək lazımdır. Telefonun korpusu möhkəm olmalıdır. Telefon alarkən mütləq bunu soruşun. Zərif telefonlar uşağın əlində tez sına bilər. Uşaqlar telefonu yerə atır və oyuncaq kimi oynadır. Bu səbəbdən uşağa bahalı telefon almaq da məsləhət deyil. Məktəbəqədər uşaqlar rənglərə, şəkillərə, dinamik hərəkətlərə baxmağı sevirlər. Bu səbəbdən də onlara iri ekranlı telefonlar daha maraqlı gəlir. Uşaq telefondan istifadə edə bilsin deyə telefon sadə funksiyalı olmalıdır.
Bu gün bəzi istehsalçı şirkətlər mobil telefonların uşaqlar üçün olan modellərini də satışa çıxarıb. Bizdə belə modellərə nadir hallarda rast gəlmək olar. Balacalar üçün nəzərdə tutulan mobil telefonların 5-6 düyməsi olur və uşaqlar yalnız öz qohum-tanışlarına zəng vura bilərlər. Bahalı telefonlarda uşağın ətrafında baş verənləri daim dinləyə bilmək üçün funksiya da olur. Belə mobil telefonlarla uşağın harada olduğunu da müəyyənləşdirmək mümkündür.
Mobil telefona görə xərçəng olan uşaqlar
Dünya Səhiyyə Təşkilatının açıqladığı məlumatlarda mobil telefonların xərçəng riskini artırdığı bir daha məlum olub. Gün ərzində yarım saatdan çox cib telefonu ilə danışanların beyin xərçəngi xəstəliyinə tutulma riski 50% daha çoxdur. Ekspertlərin fikrincə, mobil telefonların zərərləri mövzusunda “qlobal həyəcan vəziyyəti” elan edilməsinin vaxtı çatıb. Belə ki, 25 yaşına qədər insanların beyin inkişafı davam edir. İndi fikir versəniz görərsiniz ki, balaca uşaqlar da cib telefonlarından istifadə edir. Cib telefonlarının yaratdığı radiasiya uşaqların beyni üçün çox zərərlidir.
Rus elm adamlarının 5-12 yaşlı uşaqlar üzərində keçirdikləri 5 illik təcrübələr zamanı məlum olub ki, telefon istifadə edən uşaqlar cib telefonu istifadə etməyən yaşıdları ilə nisbətdə daha çox diqqət və yaddaş pozğunluğu, huşunu itirmə kimi hallarla qarşılaşırlar. Araşdırmalar zamanı o da məlum olub ki, cib telefonlarını üzərində gəzdirən, gündə 2-4 saat arasında danışan kişilərin sağlam sperma ədədləri digər kişilərə nisbətdə çox aşağı olur.
Beynəlxalq Xərçəng Araşdırma Agentliyi cib telefonları və onların əsas stansiyalarının yaydığı radiodalğaların meydana gətirdiyi elektromaqnetik sahələrinin xərçəng yaratma ehtimalının çox yüksək olduğunu müəyyən edib. Amerikada 1990-cı illərin sonunda doğulmuş 13 min uşaq üzərində araşdırma aparılıb. Müəyyən olunub ki, hamilə ikən gündə 2-3 dəfə cib telefonu istifadə edən anaların uşaqlarında davranış pozğunluğu 54% yüksək olur. Uşağa 7 yaşından əvvəl cib telefonu verilirsə, onda davranış pozğunluğu 80% daha çox yaranır.
Gün ərzində 2 saatdan çox telefon istifadə etmək, stress və yorğunluq hissi, ürək döyüntülərinin sürətlənməsi, qulaq cingildəməsi, diqqət pozğunluğu, eşitmədə keçici problemlər yarada bilər. Bunlar cib telefonlarının vurduğu müvəqqəti zərərlərdir. Uzun müddətli zərərlər isə genetik quruluşun pozulması, ağ qan hüceyrəsi (lenfoma) xərçəngi, ürək narahatlıqları, qan beyin baryerinin zədələnməsi, qalıcı eşitmə pozğunluqları, yaddaş zəifləməsi və beyin şişi riski, embrion inkişafının zərər görməsi, qadınlarda uşaq salma riskinin artması, qan hüceyrələrinin pozulması, yüksək təzyiq, immunitet sisteminin zərər görməsidir. Bir sözlə, uzun müddət mobil telefondan istifadə insanlıq üçün zərərdir. Gün içində 3-4 saat mobil telefona yaxın olmusunuzsa, baş ağrısı, unutqanlıq, diqqətsizliyin artımı, refleks itkisi, qulaqlarda cingildəmə, gözlərdə qaralma müşahidə edilə bilər. Əgər telefona baxarkən ürəyiniz bulanır və gözləriniz sulanırsa, bu, təzyiqin artmasının işarəsidir. Bununla yanaşı, həddən artıq əsəbilik də özünü büruzə edə bilər ki, bu da gələcəkdə nevrozla nəticələnər.
Yazını hazırladı: Sevinc TELMANQIZI
- Məhkəmə SOCAR-ın sabiq vitse-prezidentinin gəlini ilə bağlı QƏRAR verdi
5 iyul 2024 14:26
- Prezident "Zəngilan" tankerinin istismara verilməsi mərasimində iştirak etdi (FOTO/YENİLƏNİB)
2 iyul 2024 11:55
- Hacıbəla Qız qalası-nı da uçurdub, yerində göydələn tikəcəkdi
26 iyun 2024 09:49
- Xəstəxanadan çıxandan sonra Əkrəm Əylisliyə zəng elədim…” –Yazıçı Elçin /MÜSAHİBƏ
22 iyun 2024 11:07
- Sumqayıtda qrad mərmisi aşkarlandı - Fotolar+Video
16 iyun 2024 12:44
- 32 yaşında Danimarkada zavod müdiri olan azərbaycanlı
11 iyun 2024 11:55
- Prezident müraciət ünvanladı
30 may 2024 11:40
- Fotoda Tağı Əhmədov...
19 may 2024 16:16
- Xaricdə oxuyan nə qədər məzunumuz geri qayıdıb? - açıqlama
18 may 2024 10:00
- Anası ayrılmaq istəyib, məşqçi də hirsini Fəriddən çıxıb – Şahid DANIŞDI
13 may 2024 11:42
- Məhkəmə SOCAR-ın sabiq vitse-prezidentinin gəlini ilə bağlı QƏRAR verdi
05 iyul 14:26
- Bakı İlahiyyat Kollecinə yeni direktor təyin olundu - DOSYE
05 iyul 13:55
- Mövcud konstitusiya ciddi gərginlik yaradır, yenisinə ehtiyac var- PAŞİNYAN
05 iyul 13:36
- Prezident Şuşada açılışlar etdi (YENİLƏNİB)
05 iyul 13:18
- Elektrik dirəyi aşdı - Mantyor yerə yıxılıb ÖLDÜ
05 iyul 13:10
- Rasputini öldürən, Stalinin qorxduğu azərbaycanlı
05 iyul 12:35
- Sərdar Cəlaloğlu niyə Naxçıvanı seçdi? - Sonuncu seçkimdir
05 iyul 12:22
- Müsavatdan 10 nəfərə vəzifə veriləcək - ŞOK PLAN
05 iyul 11:57
- Kafedə müştəri xanım ofisiantın başına külqabı ilə vurdu - QƏRAR
05 iyul 11:37
- Azərbaycanda anormal istilər - Günün altında 50 dərəcə...
05 iyul 11:03
- Anar Cəbrayıllı yeni vəzifəyə təyinat aldı
05 iyul 10:50
- İranda prezident seçkilərinin ikinci turunda səsvermə başlayıb
05 iyul 10:32
- İlham Əliyev Xocalı hava limanında olub
05 iyul 10:23
- Ersin Tatar Azərbaycana gəldi
05 iyul 10:10
- Azərbaycanlı boksçu RUS DONUZU dedi və yarışlardan ömürlük kənarlaşdırıldı
04 iyul 23:34
- Prezidentin Qazaxıstana səfəri başa çatdı
04 iyul 22:25
- BAKCELL ölkədə ilk dəfə VoWiFi texnologiyasını təqdim edib
04 iyul 22:19
- Filarmoniyada ƏMƏLİYYAT keçirildi
04 iyul 21:59
- Müsavat seçkilərlə bağlı qərarını verdi
04 iyul 21:51
- DİQQƏT! Yeməklərdə istifadə etdiyimiz bu qida insanları qəfil öldürür
04 iyul 08:32
- Yoldaşı vəfat etmiş Cavan Zeynallı tanınmaz hala düşdü (FOTO)
04 iyul 00:03
- Bu yolla qara ciyərinizi təmizləyə bilərsiniz
03 iyul 21:38
- İlham Əliyev, Ərdoğan və Şahbaz Şərif arasında üçtərəfli görüş oldu - Fotolar
03 iyul 21:11
- Azərbaycanda məmurun qulağını KƏSDİLƏR – FOTO
03 iyul 20:37
- İlham Əliyev Astanaya getdi
03 iyul 12:28
- Rəfail Mehdiyev işdən çıxarıldı - Yeni təyinat
03 iyul 12:16
- Dövlət bir şagirdə 6400 manat xərcləyir” – Adambaşı maliyyələşmənin DETALLARI
03 iyul 11:47
- Səlim Müslümova ağır itki
03 iyul 00:23
- Hazırda nişanlı olan qohumların nikahına icazə veriləcək?
02 iyul 12:13
- Prezident "Zəngilan" tankerinin istismara verilməsi mərasimində iştirak etdi (FOTO/YENİLƏNİB)
02 iyul 11:55