Macarların türklərə sevgisinin səbəbi nədir? - Budapeştdən reportaj
Kulis.az Türkan Nağıyevanın Budapeştdən hazırladığı reportajı təqdim edir.
Macarıstanda türk izləri
“Gül Baba türbəsi? Macarıstanda?”
“Neçə il türk əsarətində qalıblar, nə əcəb türklərə belə hörmətləri var?”
Macarıstanın Budapeşt şəhərində yerləşən Gül Baba türbəsini ziyarət edərkən çəkdiyim fotoları sosial mediada paylaşdıqdan sonra bəzi dostlar təəccüblə bu sualları ünvanladı.
Təəccüblü səslənə bilər, beyninizdə suallar yarana bilər.
Axı necə olur ki, 140 il Osmanlı əsarətində qalmış bir ölkədə türk millətinə qarşı aqressiya formalaşdırmamaqla yanaşı, türk insanına qarşı hörmət də var? Bu nədən qaynaqlanır?
Yeri gəlmişkən... Gül Baba türbəsi haqqında danışmazdan əvvəl, macarların Vəzir Abdurrahman Abdi Arnavut Paşanın Budapeştin mərkəzində yerləşən məzar daşının üzərinə cızdıqları yazıya da diqqət çəkmək istəyirəm:
“145 yıllık Türk egemenliğinin son Buda valisi Abdurrahman Abdi Arnavut Paşa – Bu yerin yakınında 1686 Eylül ayının 2 günü öğlenden sonra yaşamının 70 yılında maktul düştü. Kahraman düşmandı, rahat uyusun”.
(bu yazı məzar daşının önündə macarca, arxasında isə türkcə yazılıb - red.)
Əvvəla, bu “qəhrəman düşmən”lə bağlı təsəvvürü olmayanlar üçün bir cümlə ilə, qısa və konkret onu deyim ki, Abdi Arnavut paşa Osmanlının Buda vilayətini işğal etdiyi zaman həmin vilayətin valisi təyin olunmuş, xaçlıların Budaya yürüşünün qarşısını almış qəhrəman sərkərdədir.
Qəhrəman düşmən...
Macar xalqını nə vadar edir ki, köhnə düşmənlərinə qarşı ehtiramlarını nümayiş etdirsinlər və onların şərəfinə memorial, abidə ucaltsınlar?
Budapeştdə rast gəldiyim türk izləri məni daha çox bu sual ətrafında düşünməyə vadar edir. Türk şəhidlərinin məzarları, Abdi Arnavut paşa memorialı, Gül Baba türbəsi və s. Yəni türklərə rəğbət simvolu bununla yekunlaşmır.
Onu da nəzərə alaq ki, macarlar heykəltaraşlığa olduqca meyilli xalqdır. Burada sözün əsl mənasında, hər addımbaşı heykəllərə rast gəlmək olar. Hər ölçüdə heykəllər görə bilərsiniz: gözlə uzaqdan görünməyəcək 3-5 santimetrlik heykəlciklər belə hər addımda rast gəlinəndir.
Belə xalqın bir insana rəğbət və ehtiramını bildirməyinin ən gözəl yolu onun adına heykəl ucaltmaq olar, elə deyilmi? Gül Babanın heykəli və türbəsi də Budapeştin, demək olar ki, mərkəzində yerləşir.
Bu tarixi şəxsiyyət haqqında müxtəlif mənbələrdə fərqli məlumatlara rast gələ bilərsiniz. Sizi əziyyətə salmadan ən çox yayılmış rəvayəti təqdim etmək istəyirəm.
Həmin rəvayətlər arasında ən qədim sayılan bu rəvayət 17-ci əsrin məşhur səyyahı Övliya Çələbiyə aiddir:
Bəktaşi dərviş olan Gül Baba Fateh Sultan Məhmədin dövründən Qanuni Sultan Süleymanın dövrünə qədər bir çox səfərlərə, döyüşlərə qatılmışdır. Sultan Suleymanın dəvəti ilə Buda səfərində də iştirak etmiş, burada qılınan ilk Cümə namazında vəfat etmişdir.
Abidə haqqında kiçik tarixi fakt:
1686-cı ildə Budada Osmanlı hakimiyyətinin sona çatması ilə Gül Baba dərgahı avstriyalılar tərəfindən tamamilə dağıdıldı və Gül Baba Türbəsi kilsəyə çevrildi. Sultan Əbdüləzizin Qərbi Avropadan qayıtdıqdan sonra Peştə səfəri və sonrakı siyasi proseslərə paralel olaraq Gül Baba Macarıstanda yenidən xatırlanaraq türklərə rəğbət simvoluna çevrildi.
Gül Baba türbəsinin yanında türk izlərinə həsr olunmuş kiçik muzey də fəaliyyət göstərir. Macarıstan-Osmanlı savaşları, türklərin tarixi, milli alətləri, simvolikaları ilə bağlı görsəlli və yazılı bilgilərə burada rast gələ bilərsiniz.
Türkiyə Cümhuriyyətinin hakim təbəqəsindən bir çox şəxs bu muzeyə öz hədiyyələrini bağışlamışdır və bu hədiyyələr xüsusi köşədə mühafizə olunur.
Gül Baba fərqli mədəniyyətlər arasında qarşılıqlı sayğı və anlayışın, barış içində bir arada yaşamağın və dostluq bağlarının hakim olmasına yönəlmiş bir çağırışın simvoludur. Türbə ziyarət edilən dini mərkəz olmaqla yanaşı, Avropada Türk mədəniyyətinin yaşadıldığı bir məkan olaraq məşhurdur.
Gül Baba türbəsinin ətrafı qızılgül bağıyla əhatə olunub. Bağa daxil olarkən doğma bir hiss insanın içini sarır. Buralar öz məskənim imiş kimi bir hiss...
Doğma məkan, doğma qoxu, doğma hiss...
Budapeştdə yad olmadığımı hiss etdiyim tək məkan buradır, deyə bilirəm. Türk izlərinə rastladığım hər məkana istiqanlılıqla yanaşıram, çünki mənə doğma olan ruhları hiss edirəm, beləcə də, özümü bu torpaqlarda qətiyyən yad saymıram.
Deməli, vətəndən kənarda da doğmalıq tapmaq olur.
Türkün yatdığı torpaqların hamısı doğmadır, əzizdir!
- Sumqayıtda futbolçular isti su tapmır... - 100 mindən çox borcu kim ödəməlidir?
27 sentyabr 2024 00:02
- Elza Seyidcahan 100 MİN DƏYƏRİNDƏ qızıllarını LOMBARDDAN geri ala bilmir
26 sentyabr 2024 15:20
- Avropada MİLÇƏK GÖRMƏDİM
24 sentyabr 2024 13:27
- Cəsədi yox etməsəm, oğlumu öldürəcəyini söylədi - Narin cinayətində ŞOK İFADƏ
21 sentyabr 2024 21:24
- Ət ÇOX BAHALAŞACAQ – Bu TARİXDƏN- -ÖLKƏDƏ QOYUNLARIN SAYI AZALIR
21 sentyabr 2024 21:18
- Amerikalı qadın - KÖPƏK BALIĞI mənim ayaqlarımın arasından tutdu....
20 sentyabr 2024 14:52
- Tələbələr üçün gediş haqqı İstanbulda 7 qəpik, Azərbaycanda 50 qəpikdir – Ekspertdən açıqlama
18 sentyabr 2024 19:30
- Narin Güranın ölüm səbəbi məlum oldu
17 sentyabr 2024 19:21
- Nyu-Yorkun BAKI restoranının sahibi GÖRÜN KİM İMİŞ - Azərbaycan təamlarını Klinton da dadıb
16 sentyabr 2024 09:41
- İqlim dəyişikliyi və COP 29: Elm və əməkdaşlıq dünyanı xilas edəcək!
15 sentyabr 2024 20:54
- Abel Məhərrəmov Qarabağ qazisinin torpağını ZƏBT EDİB ?
28 sentyabr 18:07
- Keçmiş icra başçısı Kürün 8 qolunu qurudub? - Əbülfəz Ağayevə ittiham
28 sentyabr 16:12
- Almaniya və Türkiyə arasında DÖNƏR DAVASI ...
28 sentyabr 16:05
- Bakıda DÜNYA PROKURORLARININ iclası keçirilir - Foto
28 sentyabr 15:50
- Prezidentdən MÜHÜM FƏRMAN
28 sentyabr 14:30
- NAR YAŞAT Fondu ilə birgə şəhid ailələri üçün layihə həyata keçirilib
28 sentyabr 14:22
- Rusiyalı tatar qızı Miss Europe müsabiqəsinin qalibi olub
28 sentyabr 14:14
- Mahaçqalada dəhşətli partlayış-12 ölü
28 sentyabr 14:05
- Başladılar: Ermənistan və İran Araz çayı üzərindən körpü salır
28 sentyabr 13:51
- Azərbaycanda pionerlər niyə öldürülürdü?
28 sentyabr 11:58
- Sahil Babayevdən nazir müavinin deputat seçilən xanımının yerinə təyinat
27 sentyabr 18:18
- Qüdrət Qurbanova yeni vəzifə verildi - Heydər Əsədovun yerinə gətirildi
27 sentyabr 18:12
- İcra başçısının qalmaqallı oğlu dövlət qurumuna qarşı: Nə baş verib?
27 sentyabr 18:05
- Polad Həşimovun anasından ürəkdağlayan görüntülər - Foto+VİDEO
27 sentyabr 12:14
- Narin Güranın qətlində gizlənən sirr - Əmi göstəriş verib, baldız təşkil edib
27 sentyabr 11:58
- Azərbaycanda Anım Günüdür
27 sentyabr 11:22
- Sumqayıtda futbolçular isti su tapmır... - 100 mindən çox borcu kim ödəməlidir?
27 sentyabr 00:02
- İqtisadi məsələlərə həsr olunmuş müşavirə keçirildi, Prezident çıxış etdi (FOTO/YENİLƏNİB)
26 sentyabr 15:29
- Elza Seyidcahan 100 MİN DƏYƏRİNDƏ qızıllarını LOMBARDDAN geri ala bilmir
26 sentyabr 15:20
- Prezident müşavirə keçirdi
26 sentyabr 15:09
- 27 sentyabr tarixi və müqəddəs gündür - Əli Məsimli yazır
26 sentyabr 13:40
- Japarov Akayevin səhvlərini sadaladı – 99 dəfə yaxşılıq et, bir dəfə səhv, bağışlanmaz
26 sentyabr 12:14
- Azəristiliktəchizat-ın yığılmış zərəri 120 milyon manata yaxınlaşdı
26 sentyabr 11:50
- Bakıda bu universitetin yataqxanalarını bit basıb (VİDEO)
26 sentyabr 11:41
- Vilayət Eyvazov Yevlaxda tapşırıqlar verdi - Fotolar
26 sentyabr 11:24
- Nazirliyin işdən çıxardığı direktor xəstəxanalıq oldu- XADİMƏ qədər hörmətim...
25 sentyabr 22:41
- Prezident qırıcıda... - Video
25 sentyabr 22:16
- 10-a yaxın vəkil Kollegiyadan çıxarılır
25 sentyabr 20:56
- Azərbaycan xanımları ölkəni niyə tərk edir? - Millət vəkili
25 sentyabr 14:49
- Bu gün Qənirə Paşayevanın xatirəsi anılacaq
25 sentyabr 13:49