Məmurlara saxta diplom ittihamı - Araşdırma başlanacaqmı?

Diplom alan şəxslərin imtahan tarixlərində Şimali Kiprə getməməsi miqrasiya məlumatlarında sübut olunub; ekspertdən şok açıqlama: “Bu saxtakarlıq təsdiqlənərsə...”
Şimali Kipr Türk Respublikasının “Bugün Kıbrıs” qəzeti şok iddia ilə çıxış edib. Qəzet Bahçeşehir Universitetinin Kipr filialında Azərbaycandan olan şəxslərə, o cümlədən bəzi məmurlara və dövlət qulluqçularına dərslərə qatılmadan saxta doktorantura diplomları verildiyini iddia edir.
Qəzetin araşdırmasına görə, “çevik və hibrid” adlanan sistem çərçivəsində tələbələrin dərslərdə iştirak etməsi tələb olunmur və onlar üçün akademik təqvimdən kənar xüsusi imtahanlar təşkil olunur. İmtahanlara qatılan şəxslərin bəzilərinin həmin dövrlərdə Kiprdə belə olmadığı miqrasiya qeydləri ilə təsdiqlənib.
İddialara əsasən, dövlət idarəçiliyi, politologiya, biznes və kompüter elmləri üzrə təhsil alan tələbələr normal imtahan dövrlərində belə Kiprə getmədən, yalnız özləri üçün keçirilən imtahanlar vasitəsilə doktorluq dərəcəsi əldə edirlər. Bu imtahanlarda adi tələbələrlə eyni suallar istifadə edilir və eyni zərfdə yerləşdirilir. Məqsəd isə nəzarət orqanlarının - YÖK və YÖDAK-ın diqqətindən yayınmaqdır.
Qəzet yazır ki, bu qeyri-qanuni sistem 2024-cü ilin yazından etibarən tətbiq olunmağa başlayıb və hazırda da davam edir. Tələbələrin böyük əksəriyyətinin imtahan və dərs tarixlərində adada olmadığı müəyyən olunub.
Bahçeşehir Kipr Universiteti Beynəlxalq Əlaqələr Şöbəsinin müdiri Nuket Tanol məsələ ilə bağlı Musavat.com-a bildirib ki, 17 iyun 2025-ci il tarixində “Bugün Kıbrıs” qəzetində yayımlanmış və Bahçeşehir Kipr Universitetini hədəf alan “Azəri Bürokratlara Saxta Doktora” başlıqlı yazı tamamilə əsassız, qərəzli və universitetimizin nüfuzuna xələl gətirməyə yönəlmiş iftira xarakterli məlumatlardan ibarətdir.
Həmin faktlar öz təsdiqini tapsa, saxta yolla diplom alanlarla bağlı müvafiq ölçü götürülməlidirmi? Ümumiyyətlə, Türk Kipri ilə bağlı məsələ Azərbaycan Elm və Təhsil Nazirliyi tərəfindən araşdırıla bilərmi?
Kamran Əsədov
Təhsil üzrə mütəxəssis Kamran Əsədov mövzu ilə bağlı “Yeni Müsavat”a deyib ki, Şimali Kipr Türk Respublikasının “Bugün Kıbrıs” qəzetində 2025-ci il iyunun 17-də dərc olunmuş və Bahçeşehir Kipr Universitetində Azərbaycandan olan şəxslərə guya dərslərə qatılmadan, hibrid sistem adı altında saxta doktorantura diplomlarının verilməsi ilə bağlı irəli sürülən iddialar Azərbaycan ictimaiyyəti üçün ciddi narahatlıq doğurur: “İddialar təsdiqlənərsə, bu təkcə bir universitetin deyil, bütövlükdə elmi dərəcə sisteminin nüfuzuna, elmi etikaya və dövlət idarəetməsində səriştə prinsipinə ağır zərbə ola bilər. Təhsilin forma və məzmun birliyinin pozulması, elmi dərəcənin ”kağız üzərində prosedur" formasında təqdim olunması həm hüquqi, həm də mənəvi baxımdan yolverilməzdir.
Azərbaycan Respublikasının “Elm haqqında” Qanununun 31-ci maddəsinə əsasən, xarici ölkələrdə verilmiş elmi dərəcələrin və adların tanınması və onların hüquqi nəticələr doğurması yalnız müvafiq icra hakimiyyəti orqanı - Elm və Təhsil Nazirliyi tərəfindən həyata keçirilir. Bu tanınma yalnız həmin dərəcənin qanunvericiliyə və beynəlxalq standartlara uyğun olaraq əldə edildiyi hallarda mümkündür. Qanunun 31.2-ci maddəsində isə birbaşa qeyd olunur ki, qanunvericiliklə müəyyən olunmuş tələblərə uyğun olmayan elmi dərəcələrin tanınması qadağandır. Əgər iddialar doğrudursa və doktorluq dərəcələri dərsə qatılmadan, təqvimdən kənar süni imtahanlar vasitəsilə əldə edilibsə, bu, açıq şəkildə həmin qanun müddəalarının pozulması deməkdir və belə diplomların tanınması hüquqi baxımdan əsassızdır.
Araşdırmalarda qeyd olunur ki, diplom alan şəxslərin imtahan tarixlərində ümumiyyətlə Kiprdə olmaması miqrasiya məlumatları ilə sübut olunub. Bu, yalnız etik deyil, həm də hüquqi baxımdan saxtakarlıq əlaməti daşıyır. Əgər bir şəxs tədris və imtahan prosesi zamanı fiziki olaraq təhsil aldığı ölkədə iştirak etməyibsə, o zaman həmin şəxsə verilən elmi dərəcə formaldır və elmi səviyyəni təsdiqləmir. Nəticə etibarilə, həmin diplomun Azərbaycanda nostrifikasiyası - yəni tanınması - həm qanuna, həm də elmi dəyərlərə ziddir".
Ekspert əlavə edib ki, 2023-cü ilə qədər Azərbaycanda illik nostrifikasiya üçün müraciət edən xarici diplom sahiblərinin sayı 2500-ə yaxın olub və bunların 18%-i Türkiyə və Şimali Kipr universitetlərindən əldə edilmiş sənədlərlə müraciət edənlərdir: “Bu da göstərir ki, Kipr ali məktəblərinin verdiyi diplomların Azərbaycanda tanınmasında xüsusi pay mövcuddur. Lakin bu cür halların artması ümumilikdə bu istiqamətdən gələn diplomlara qarşı güvəni sarsıdır və dövlət orqanlarında, xüsusilə akademik və inzibati sahələrdə çalışanların dərəcələri ilə bağlı ictimai şübhələri artırır.
Müsbət cəhət ondan ibarətdir ki, Elm və Təhsil Nazirliyi son illərdə nostrifikasiya prosesində şəffaflıq və nəzarəti artırıb. Artıq bəzi ölkələrin təhsil müəssisələri üzrə diplomların daha detallı yoxlanılması, müvafiq imtahanların tətbiqi və sənədlərin orijinallığının yoxlanılması istiqamətində irəliləyiş var. 2022-ci ildən etibarən Nazirlik Gürcüstan, Ukrayna və Şimali Kipr kimi regionlardan gələn diplomlara qarşı fərdi qaydada təhlil və təftiş mexanizmi tətbiq edir. Bu tendensiyanın daha da gücləndirilməsi vacibdir.
Dünya təcrübəsində bu tip halların qarşısını almaq üçün təhsil diplomlarının beynəlxalq keyfiyyət təminatı orqanları - məsələn, ENIC/NARIC şəbəkəsi - vasitəsilə qarşılıqlı verifikasiya sistemləri mövcuddur. Estoniyada, Almaniyada və Kanadada xarici diplomların tanınması zamanı ali məktəbin akkreditasiya statusu, proqramın tamlığının sübutu və fiziki iştirak sənədləri (məsələn, giriş-çıxış möhürləri, tələbə kartları, tədris günləri) tələb olunur. Azərbaycanda da buna bənzər şəkildə diplomların yalnız təqdimatına əsasən deyil, ətraflı elektron və hüquqi təhlili əsasında tanınması prosesi genişləndirilməlidir.
Əgər Bahçeşehir Kipr Universitetində bu cür qeyri-qanuni təcrübələr sübuta yetirilərsə, Azərbaycan tərəfindən aşağıdakı tədbirlərin görülməsi qaçılmaz olacaq: həmin diplomlar üzrə nostrifikasiya prosesinin dərhal dayandırılması, diplomla vəzifəyə təyin olunmuş şəxslərin mövqelərinə yenidən baxılması, mövcud nostrifikasiya qərarlarının ləğv edilməsi, müvafiq şəxslərin inzibati və ya hüquqi məsuliyyətə cəlb olunması. Eyni zamanda, bu halların baş verməsinə imkan yaradan universitetlərlə əməkdaşlıq, tələbə göndərişi və ya tanınma əlaqələrinin də dayandırılması müzakirə olunmalıdır.
Nəticə etibarilə, bu məsələ yalnız bir universitetin reputasiyasına deyil, Azərbaycan Respublikasının təhsil sisteminin və dövlət idarəçiliyinin səmərəliliyinə toxunan məsələdir. Təhsildə saxtakarlıq və formal diplomlaşma tendensiyası dayandırılmadığı halda, nə elmi inkişafdan, nə də səriştəyə əsaslanan dövlət quruculuğundan bəhs etmək mümkün olmayacaq. Bu səbəbdən dövlət orqanları, ictimaiyyət və medianın bu məsələni ciddi şəkildə izləməsi və hüquqi mexanizmlərin işə salınması zəruridir. Təhsilin nüfuzu və cəmiyyətin etimadı yalnız şəffaflıq, səmimiyyət və keyfiyyət üzərində inşa edilə bilər".
Qeyd edək ki, məsələ ilə bağlı Elm və Təhsil Nazirliyinə də sorğu ünvanlamışıq, cavablandırıldığı təqdirdə yayımlayacağıq.
- MAXE dənizdə boğulan yeniyetməni XİLAS ETDİ və ÖZÜ BOĞULUB ÖLDÜ
28 iyul 2025 12:42
- Mikayıl İsmayılovun polis rəisi olan qardaşı -uzaq Pirallahıdan Bakının mərkəzinə- vəzifəyə gətirilir...
28 iyul 2025 10:35
- Könül AYDIN. Kabusdumu, qonşudumu – bilmədim
27 iyul 2025 12:06
- Bakıda məsciddə dəhşətli QƏTL: Vətən müharibəsi iştirakçısı SAXLANILDI - FOTO
27 iyul 2025 11:57
- İlhamə Abdullayeva 26 milyonluq yeyinti edib: EMİN ƏMRULLAYEVƏ ÇƏTİN SUAL?
26 iyul 2025 20:58
- Ruslar çərkəzləri yox etdilər, indi də yollarını kəsirlər – Tanınmış araşdırmaçı Rusiya ilə bağlı tarixi faktları açıqladı
26 iyul 2025 00:07
- Cəlilabad Mərkəzi Xəstəxanasında külli miqdarda mənimsəmə və direktor vəzifəsindən getdi
25 iyul 2025 15:38
- Tanınmış iş adamı həbsdən buraxıldı
25 iyul 2025 10:04
- Cənab Zeynal Nağdəliyev, Sizin Ağsu RİH-də baş verənlərdən xəbəriniz varmı ?
25 iyul 2025 09:25
- Ramiz Mehdiyevin qızı UDUZDU
24 iyul 2025 10:46
- Ərdoğan Tokayevə Türkiyənin ən yüksək medalını verdi
30 iyul 01:39
- Rusiya Dövlət Dumasının deputatı BURYATLARI təhqir etdi
29 iyul 23:39
- Ermənistan PREZİDENTİ Zəngəzur dəhlizindən DANIŞDI
29 iyul 23:31
- Mərkəzi Nəbatat Bağında 7 yaşlı uşağı ilan sancdı - Vəziyyəti ağırdır
29 iyul 13:10
- ÇİN və TÜRK dillərində ortaq sözlər - Firuz Mustafa
29 iyul 11:48
- Tokayev Türkiyədədir
29 iyul 11:40
- Bu xəstəxanaya yeni direktor təyin edildi
29 iyul 11:16
- Azərbaycanda ifşa olunan Rusiya şəbəkəsinin - Yeni üzvləri
29 iyul 10:56
- Süni intellekt sənətkarla bağlı səhv etdi, universitet üzr istədi - Foto
29 iyul 02:28
- 5 AYDA doğuldu, ÇƏKİSİ 285 QRAM, BOYU 24 santimetr - Zərrəcə yaşamaq şansı yox idi- YAŞADI
29 iyul 00:20
- Prezident sabit aylıq tariflə bağlı dəyişikliyi təsdiqlədi
28 iyul 16:22
- Son sözündə dedi ki, Natiqlə GÖRÜŞƏ GEDİRƏM ... - VİDEO
28 iyul 12:53
- MAXE dənizdə boğulan yeniyetməni XİLAS ETDİ və ÖZÜ BOĞULUB ÖLDÜ
28 iyul 12:42
- Rusiyada azərbaycanlı bloqer axtarışa verildi
28 iyul 11:32
- Putinin gizli keçmişi - ALTDAKI PUTİNDİR
28 iyul 10:43
- Qazaxıstanda NİQAB TAXMAQ QADAĞAN EDİLDİ
28 iyul 10:23
- Milli Qəhrəman Natiq Qasımovun anası dünyasını dəyişdi
28 iyul 09:53
- Mikayıl İsmayılovun polis rəisi olan qardaşı -uzaq Pirallahıdan Bakının mərkəzinə- vəzifəyə gətirilir...
27 iyul 23:59
- Oliqarx oğlu razılığı pozdu, Ali Məhkəməyə üz tutdu – TƏFƏRRÜAT
27 iyul 21:51
- Azərbaycan Həmkarlar İttifaqı Konfederasiyası, yoxsa Sahib Məmmədovun kooperativi ?
27 iyul 21:10
- Azərbaycanda ifşa olunan Rusiya şəbəkəsinin üzvləri – SENSASİON ADLAR
27 iyul 12:35
- Könül AYDIN. Kabusdumu, qonşudumu – bilmədim
27 iyul 12:06
- Bakıda məsciddə dəhşətli QƏTL: Vətən müharibəsi iştirakçısı SAXLANILDI - FOTO
27 iyul 11:57
- Dünyada İLK KABAB İNSTİTUTU fəaliyyətə başlayır
27 iyul 10:42
- Yayın xiyar-pomidor salatı barədə XƏBƏRDARLIQ
27 iyul 09:55
- Makron və Ərdoğan arasında telefon danışığı: Bu məsələni müzakirə etdilər
27 iyul 09:43
- Türkiyə ən güclü bombasını sınaqdan keçirdi
27 iyul 02:13
- İlhamə Abdullayeva 26 milyonluq yeyinti edib: EMİN ƏMRULLAYEVƏ ÇƏTİN SUAL?
26 iyul 20:58
- Rəşidə Behbudova oğlu Rəşid Behbudovun ad gününü belə təbrik etdi - FOTO
26 iyul 20:23
- Ukrayna və Rusiya, demək olar ki, Zelenski-Putin görüşü haqda razılığa gəldi...
26 iyul 18:19