- Maykl Cekson həqiqətən sağdır? - Məşhurun ölmədiyini göstərən 2 SİRRLİ FOTO
- Slovakiya prezidenti Azərbaycana səfər edəcək
- Bu il Azərbaycanda 18 nəfərə XXX, 1 nəfərə isə XXXX adı qoyulub
- Əmək Müfəttişliyi 4 MİN MANATA ARMUDU STƏKAN ALIR
- Niyə uşaqlara daha çox dini adlar qoyulur, milli adlardan qaçırıq? - İLGİNC rəylər
XAYA, yoxsa HAYA ?
Haya, yoxsa xaya..?
Ortaq türkcə problemi
Xalq artistimiz Brilliyant xanım Dadaşovanın Türkiyə türkcəsinə uyğunlaşdırdığı bir Azərbaycan mahnısını hər dəfə eşidəndə məni əcaib gülmək tutur. Sevimli müğənnimiz mahnıda tez-tez təkrar olunan “xəyallar, xəyallar” ifadəsini “xayalar, xayalar” kimi ifa etməkdən sanki ləzzət alır və doymaq bilmir. (Şübhəsi olanlar mahnıya qulaq asa bilərlər.)
Mən gözəl müğənnimizin xoş niyyətini anlayıram və bunu haradasa təqdir edirəm. Brilliyant xanım da uzaq Altaydan tutmuş Balkanlara və İstambula qədər geniş bir coğrafiyada yayılan və sayı 300 milyondan artıq olan türk xalqlarının mədəniyyətinin və dilinin yaxınlaşmasına, inteqrasiyasına öz əvəzsiz töhfəsini vermək istəyir. Niyyət çox gözəldir. Ancaq “xaya” əvəzinə “haya” deməklə inteqrasiya olmur axı.
Bu, Brilliyant xanımın xətası deyil...
Çünki neçə illərdir dilçi alimlərimiz, şairlərimiz, siyasətçilərimiz ortaq türk əlifbasından, ortaq türk dilindən o qədər basıb-bağlayırlar ki, yazıq müğənni neyləsin. Bəzi alimlərimiz hətta Azərbaycan əlifbasındakı “x” səsini “h” səsi ilə əvəz etmək barədə təkliflər verirlər. Və eybəcər şəkildə bir neçə dili “remiks” edib ortaya ortaq türkcə qoymaq istəyirlər. Ancaq izah etmirlər ki, belə olan halda “haya” ilə “xaya”nın nə fərqi olacaq.
Bir neçə il əvvəl bu məsələ ilə bağlı hörmətli yazıçımız Anar da öz fikrini bildirmişdi. Anar müəllim “x” hərfini “h” ilə əvəz edəndə “xal” və “hal” sözlərinin qarışacağını, “halın necədir” əvəzinə “xalın necədir” deyiləcəyini misal göstərmişdi.
Bu xırda qeydləri etməkdə mənim məqsədim kimlərisə günahlandırmaq deyil. Birincisi, kimlərisə günahlandırmaqla problem həll olunmur. İkincisi, ortaq əlifba, ortaq dil kimi çox ciddi problemləri tələm-tələsik həll etmək olmaz. Bu məsələlər on illər, bəlkə də yüz illər tələb edir. Əsas məsələ istiqaməti düzgün götürməkdir. Məni narahat eləyən budur.
Ən ciddi məsələ isə odur ki, ortaq dildən öncə ortaq dəyərlər yaradılmalıdır. Heç kimə sirr deyil ki, bu gün özünü türk dilli hesab edən Özbəkistan, Qazaxstan, Türkmənistan, Qırğızstan və s. dövlətlərin hərəsinin başında bir “Türkmənbaşı”, “Elbaşı”-nə başı oturub və cəmiyyəti öz “Ruhnaməsi” ilə idarə edir. Bu ölkələri xərçəng kimi məhv edən korrupsiyadan, rüşvətxorluqdan, mənəi və həqiqi dilənçilikdən, insan haqlarına sayqısızlıqdan, məddahlıqdan, yaltaqlıqdan, saxtakarlıqdan, saxta sseçkidən isə danışmağa dəyməz. Belə olan halda biz ortaq nə yaratmalıyıq: Ortaq korrupsiya dili, yoxsa ortaq yaltaqlıq əlifbası? Biz türklər bir-birimizdən nə öyrənə bilərik? Axı rəhmətlik İsmayıl Qaspralı “Əməldə birlik” deyib. Biz hansı əməllərimizi birləşdirə bilərik? Görürsünüz, problem çox qəlizdir. “Xayalar, xayalar” deməklə məsələ həll olunmur.
Kamran Məhərrəmli
- Tağı Əhmədovun dəfn yeri: FƏXRİ XİYABAN, yoxsa ?
19 oktyabr 2024 09:56
- Elçibəyi hakimiyyətə 3 yəhudi gətirmişdi - Nemət Pənahlı )))
12 oktyabr 2024 12:13
- Prezident və xanımı Cəbrayılda açılışda iştirak etdilər
4 oktyabr 2024 13:08
- Rusiyadan qovulan azərbaycanlı milyarderi kim hədəfə alıb? - FTB, yoxsa diaspora? - İlginc detallar
30 sentyabr 2024 13:58
- Japarov Akayevin səhvlərini sadaladı – 99 dəfə yaxşılıq et, bir dəfə səhv, bağışlanmaz
26 sentyabr 2024 12:14
- Müsavat başqanlığına namizədi öldürəndən sonra tikə-tikə doğrayıblar - ŞOK
24 sentyabr 2024 15:57
- AXC Təşkilat şöbəsinin ilk müdiri Arif Abdullayevin QƏTLİNDƏN 34 İL KEÇİR
24 sentyabr 2024 14:16
- Tanınmış ziyalı Baş Prokurora MÜRACİƏT etdi
20 sentyabr 2024 14:42
- Nəcməddin Sadıkovu görün hansı qüvvələr QORUYUR - SENSASİYA
18 sentyabr 2024 09:36
- İqlim dəyişikliyi və COP 29: Elm və əməkdaşlıq dünyanı xilas edəcək!
15 sentyabr 2024 20:54
- Maykl Cekson həqiqətən sağdır? - Məşhurun ölmədiyini göstərən 2 SİRRLİ FOTO
25 oktyabr 00:01
- Slovakiya prezidenti Azərbaycana səfər edəcək
24 oktyabr 23:42
- Bu il Azərbaycanda 18 nəfərə XXX, 1 nəfərə isə XXXX adı qoyulub
24 oktyabr 22:50
- Əmək Müfəttişliyi 4 MİN MANATA ARMUDU STƏKAN ALIR
24 oktyabr 22:40
- Niyə uşaqlara daha çox dini adlar qoyulur, milli adlardan qaçırıq? - İLGİNC rəylər
24 oktyabr 22:27
- NAR abunəçiləri üçün NarKredit-dən data kredit xidməti
24 oktyabr 22:18
- Ərdoğan terrora görə Təhlükəsizlik Şurasını topladı - Yenilənib
24 oktyabr 22:12
- Elm və Təhsil Nazirliyi 39 milyonluq kompüter və noutbuk alır
24 oktyabr 21:55
- Cavanşir Feyziyev AP-nin Azərbaycana davamlı hücumlarından danışdı
24 oktyabr 21:49
- Afiyəddin Cəlilovun nəvəsi MOSKVA metrosunda görün nə hoqqa çıxardı
24 oktyabr 17:41
- Türkiyədə xanım nazir avtoqəzaya düşdü
24 oktyabr 17:31
- İlham Rəhimov ŞAİRƏ EV BAĞIŞLADI - VİDEO
24 oktyabr 16:40
- İranda 12 güneyli fəala 88 il həbs cəzası verildi
24 oktyabr 16:31
- Çörək əvəzinə turp yeyin - Canan Karatay açıqladı
24 oktyabr 16:15
- Bakıda ŞOK QƏTL: qısqanc qadın ərini çarpayıdan yıxıb öldürdü
24 oktyabr 16:08
- Bu rayonun VOYENKOM-u HƏBS EDİLDİ
24 oktyabr 15:47
- Kazanda İlham Əliyevlə Paşinyanın görüşü keçirilir
24 oktyabr 15:43
- Aqil Abbas əsəbiləşdi - Məzələnmək lazım deyil
24 oktyabr 15:27
- Abşeron Milli Parkında 5 ədəd Qafqaz ŞAHİNİ OVLAYAN əcnəbi saxlanılıb- VİDEO
24 oktyabr 13:47
- Prezident KAZAN EXPO Beynəlxalq Sərgi Mərkəzində oldu
24 oktyabr 13:23
- Bakıda kran obyektin üstünə aşdı
24 oktyabr 13:02
- Sumqayıtda partlayış olub, xəsarət alanlar var
24 oktyabr 12:48
- PİTONLA YATIB -duran azərbaycanlı qız: Məni qısqanırlar...
24 oktyabr 12:20
- SSRİ-nin parçalanması prosesi hələ başa çatmayıb... - məşhur əfqan riyaziyyatçısından proqnoz
24 oktyabr 11:59
- Azərbaycan Ermənistana 134 min avro ödədi - BU SƏBƏBDƏN
24 oktyabr 11:37
- Baxçalı danışdı, Öcalanla 43 ay sonra görüş keçirildi - Nə baş verir ?
24 oktyabr 11:07
- Harris Trampa FAŞİST dedi ...
24 oktyabr 10:51
- Bakıda REKTOR prorektoru niyə ÖLDÜRTDÜ ? - Polkovnikin 12 il sonrakı etirafı
24 oktyabr 10:38
- Azərbaycanda noyabrda 17 GÜN İŞ və DƏRS OLMAYACAQ - SİYAHI
24 oktyabr 10:25
- 24 ildir ki, sevgilisini dayanacaqda gözləyir - FOTO
24 oktyabr 10:05