Gürcüstan Rusiya və İrana yaxınlaşır: Ermənistan Amerika və Fransadan yapışıb, biz isə...

Avropa İttifaqına yaxınlığı ilə seçilən “eurasianet.org” saytında gedən “Georgia probing closer ties with Iran” (Gürcüstan İranla sıx əlaqələri araşdırır) adlı məqalədə professor Giorgi Sanikidzenin fikirlərinə yer verilib. O deyir ki, gürcü xalqı cəmi 2 ay əvvəl başqa bir dövlətdə yaşayırdı. Son vaxtlarda Gürcüstanın xarici siyasətində kardinal dəyişikliklər baş verib. Belə ki, 30 ilə yaxın Qərbə can atan Gürcüstan indi Rusiyaya qucaq açıb.

Bugünlərdə isə Gürcüstanın Baş naziri Irakli Kobakhidze mərhum İran prezidentinin dəfn mərasimində iştirak etmək üçün Tehrana getmişdi. Bu səfər Gürcüstanda da, Qərbdə də çoxlarını heyrətdə qoydu. Belə görünür ki, Rusiya ilə yaxınlaşan Gürcüstan Vaşinqton və Brüsselin İran səfərinə göstərə biləcəyi təpkidən qətiyyən narahat deyil. Təbii ki, bu səfər İran tərəfindən məmnunluqla qarşılandı.

Irakli Kobakhidze

İranın Qafqazdakı xarici siyasəti üzrə Tehranda yaşayan ekspert Vəli Kaleji deyib: “Tehran Gürcüstanın İranla münasibətlərində Qərb faktorunun təsirinə düşməməsinə üstünlük verir. Gürcüstanın daxili və xarici siyasətində yeni yanaşmalar Gürcüstan və Rusiya arasında daha sıx münasibətlərə səbəb olarsa, İran bunu alqışlayacaq”.

Bəli, Qərb mediası Gürcüstanın xarici siyasət kursunda baş verən kardinal dəyişiklik barədə dönə-dönə yazır. Rəsmi Tiflisin ABŞ və Avropa İttifaqı ilə əlaqələri zəiflədiyi üçün “Freedom House” son hesabatında “Gürcü Arzusu” hökumətini avtoritar rejim kimi səciyyələndirib. İran isə Rusiya ilə birlikdə belə bir rejimin potensial dəstəkçisi ola bilər.

Göründüyü kimi, Gürcüstanın Rusiyaya doğru geri dönməsi İranın ürəyincədir. Eyni fikri ermənistan haqqında demək olmaz. Çünki Ermənistan nümayişkəranə şəkildə Rusiyadan ayrılmağa can atır və Qərbə doğru irəliləyir. Özü də bu irəliləyiş son dərəcə sürətlə baş verir. İran da bu prosesi yaxından izləyir. Rəsmi Tehran Ermənistanla münasibətləri qoruyub saxlamağa çalışsa da, ancaq rəsmi İrəvanın Qərb üz tutmasından son dərəcə narahatdır. İran rəsmiləri ən yüksək səviyyədə bu narahlığı dilə gətirib. Elə bu səbəbdən də İranın Ermənistanla ümumən yaxşı olan münasibətləri müəyyən dərəcədə gərginləşib və bu gərginlik getdikcə artır.

Cənubu Qafqaz balaca bir ərazidir. Burada yerləşən Ermənistan yüz illərlə bağlı olduğu Rusiyadan qopub Qərbə inteqrasiya olmaq arzusundadır. Son 30 il Qərbdən ciddi dəstək alan Gürcüstan xarici siyasətini 180 dərəcə dəyişərək Qərbə arxa çevirir və Rusiyaya üz tutur. Çinlə əlaqələrini gücləndirir. İrana yaxınlaşır. Azərbaycan isə Rusiya və Qərbə münasibətdə balanslaşdirilmiş siyasət aparmağa üstünlük verir. Yeri gəlmişkən, bu siyasətin əsasını mərhum Heydər Əliyev qoyub.

Mənim baxışıma görə, Azərbaycanın yeritdiyi balanslaşdırılmış siyasət ən optimal yoldur. Yəni hər iki güc mərkəzi ilə dövlət maraqlarını qorumaq naminə anlaşmaq gərəkir.

Azərbaycan olaraq dərin ziddiyyətlərlə dolu olan son dərəcə ədalətsiz bir dünyada yaşayırıq. Belə bir dünyada baş çıxarmaq, öz varlığını qoruyub saxlamaq və inkişaf etmək sıradan bir iş deyil. Ancaq Azərbaycanın Cənubi Qafqazda ciddi üstünlüyü var. Həm əhali, həm də ərazi baxımından Azərbaycan Ermənistan və Gürcüstandan çox üstün ölkədir. Azərbaycanın təbii resursları da ona ciddi üstünlüklər verir. Xüsusən Rusiya-Ukrayna müharibəsindən sonra Avropa İttifaqı Rusiyadan qaz və neft idxalını kəskin şəkildə azaldıb. Qərb bu səbəbdən yaranmış boşluğu Azərbaycanın hesabına doldurmağa çalışır. Bu isə Azərbaycana son dərəcə böyük üstünlüklər verir. Digər tərəfdən isə Türkiyəni öz yanına alan Azərbaycan daha da güclənib. Məsələn, nə Ermənistan, nə də Gürcüstanın Türkiyə kimi sədaqətli müttəfiqi yoxdur. Ona görə də hər iki ölkə zamanla ortaya çıxan reallıqlardan dolayı öz müttəfiqlərini dəyişmək zorunda qalırlar.

Orası da var ki, Cənubi Qafqazın siyasi və ideoloji baxımdan düşmən cəbhələrə bölünməsi bu bölgəni qaçılmaz şəkildə təhlükəyə sürükləyir. Məsələn, biz Ermənistanda Qərblə Rusiya arasında gedən rəqabəti açıq şəkildə görürük. Bu rəqabət onsuz da yaman gündə olan Ermənistanı darmadağın edə bilər. Eyni rəqabət son aylarda Gürcüstanda da müşahidə olunur. Cənubi Qafqazın maraqları baxımından Azərbaycanın təklif etdiyi 3+3 formatı böyük perspektivlərə yol aça bilər. Təəssüf ki, Ermənistan və Gürcüstanın yeni müttəfiq axtarışları Cənubi Qafqaza inkişaf və stabilik gətirə biləcək bu formatın həyata keçməsinə imkan vermir. Qafqaz Evi ideyası isə 100 ildən artıqdır ki, ortadadır. Əvvəl-axır Cənubi Qafqaz ölkələri bu yola üz tutmalı olacaqlar.

https://eurasianet.org/georgia-probing-closer-ties-with-iran#:~:text=Iran%20has%20floated%20the%20idea,than%20600%20percent%20in%202023.

Elbəyi HƏSƏNLİ, SÜRİX