Cümhuriyyətin sadiq əsgəri, rusların qənimi Qaçaq Şahverən
Dünya5 mart 2023 16:50
Azərbaycanın qədimdən bu günə qədər tarixdə qalmasında türklərlə yanaşı, digər xalqların çox böyük rolu olub. Xüsusilə aborigen xalqlardan olan talışlar türklərə çiyin-çiyinə bütün işğalçılara qarşı mübarizə aparıblar. Babək dövründə, Səfəvilər dövründə, Əfşarlar dövründə, Cümhuriyyət dövründə və müasir dövrdə talış xalqı türklərlə birgə bütün Vətən döyüşlərində iştirak ediblər.
Babək dövründən Nadir Şaha qədər yaşılpalatarlı döyüşçülər olan talışlar Azərbaycan Cümhuriyyəti uğrunda sovetlərə, ruslara qarşı böyük döyüşlərdə mübariz insanlar olublar. Onlardan biri də Azərbaycan Cümhuriyyətinin uğrunda bütün sevgisi və gücünü ortaya qoyan Qaçaq Şahverəndir.
Kərbəlayı Şahverən Əsgər oğlunun, qardaşı Əşrəfin adları bu gündə ehtiramla çəkilir. Yaşlı nəsil qardaşların at çapmasından, tüfəng oynatmasından iftixarla danışır. Lənkərandan ustalar gətirilərək qardaşların pulu hesabına burada kərpic kürəsi tikilib. Qırmızı kərpicdən minarəli məscid ucaldılıb. Kürədən çıxan kirəmitlərlə kasıb ailələrin evlərinin damı örtülüb.
Şahverən Lerik rayonun Lüləkəran kəndində anadan olub. Rusların Azərbaycan xalqının başına gətirdiklərini görüb 1912-ci ildən qaçaq həyatını seçib. O zamankı sənədlərdə yazılır: "Zuvand pristavlığında (indi Lerik) ən böyük dəstəyə Qaçaq Şahverən başçılıq edir. Talış və tatar (türk) döyüşçülərinin birləşdiyi bu dəstə Rusiya İmperiyası üçün təhlükə yaradır”.
1917-ci ildən Lerik ərazisində böyük söz sahibi olan Qaçan Şahverəni aradan götürmək üçün Rusiya polis sistemi böyük dəstə yaradıb. Onlara isə kömək edəm sovetlərə xidmət edən Bala Məmməd Zuvandski idi. Buna baxmayaraq, ona yaxın durmaq çox çətin idi. Qaçaq Şahverən tədbirli və uzaqgörən insan olub. Şahverən Cümhuriyyətə o qədər bağlı idi ki, dostu, türk Camal paşanın yardımı ilə bölgənin pristavı təyin edilmişdi və 1918-20 ci illərdə bu vəzifəni daşıyıb.
Bu gün sovet təbliğatının qurbanı olan şəxslərdən bəziləri Qaçaq Şahverəni "quldur” kimi qələmə verirlər. Bilirsiz niyə? Çünki Şahverən yalnız rus əsgərlərini və zabitlərini harda görürdü dərhal məhv edirdi. Ruslar onun başına çox böyük pullar qoyurdu. Belə informasiya yayırdılar ki, guya Qaçaq Şahverən kəndiləri soyur, talayır. Amma rəsmi qaynaq və sənədlərdə belə məlumata rast gəlmədim. Bu gün o zonanın bəzi adamları elə hesab edirlər ki, Şahverən ruslara qarşı düz savaşmaqla düz etməyib və ona görə də ruslar Lerik və Lənkəran ərazisində çox adama zülm ediblər. Bu düşüncədə olan insanlar çox yanılırlar. Qaçaq Şahverən olmasaydı ruslar Lerik və Lənkəran ərazilərində minlərlə insanı sürgün edib, qətl edərdilər.
1921-ci ilin yanvarın əvvəllərində Lerik ətrafında Şahverənin başçılıq etdiyi üsyan yenidən alovlandı. Şahverən taktiki gediş edərək, buradakı sovet ordusuna ciddi zərbələr endirdi. Yanvarın 9-dan 26-dək bölgədə gedən döyüşlərdə əlahiddə sovet süvari divizionu 196 nəfər itki verib, 78 nəfər yaralanıb, 75 nəfər isə döyüş qabiliyyətini itirmişdi. Rusların niyyəti onu diri tutmaq idi, ancaq məqsədlərinə çata bilmədilər. Gedib kəndin üstündəki qalada məskən salan Şahverən mübarizəni davam edirdi.
Lakin əlavə qüvvələr, ağır silahlardan istifadə Şahverənin dəstəsini ciddi itki verməsinə səbəb olur. Nəticə o məcbur qalaraq ailəsini götürüb İrana köçür. Orda yenidən dəstə toplayıb geri qayıtmaq üçün çalışır, uzun illər Lerik əhalisinə maddi dəstək edir. 1942-ci ildə İrana daxil olan sovet ordusu burda olan qaçaqları bir-bir məhv edir, amma Qaçaq Şahverənə yaxın dura bilmirlər. Axırda onu namaz qıldığı yerdə kürəyindən güllə ilə öldürülər.
Zaur Əliyev, dosent
P.S. Qaçaq Şahverən Azərbaycanın tanınan jurnalisti Vidadi Məmmədovun babasıdır.
Oxşar xəbərlər
- NAR Füzulidə yerləşən məktəbə yeni kitablar hədiyyə etdi
23 aprel 2024 18:28
- NAR-dan xüsusi təklif - 10%-dək endirimlə smartfon!
11 aprel 2024 23:21
- Ordumuzun əsgəri vəfat etdi
7 aprel 2024 23:12
- NAR-ın satış və xidmət şəbəkəsi artıq Şamaxıda!
2 aprel 2024 20:18
- Ordumuzun əsgəri intihar etdi
24 mart 2024 23:16
- 26 ildir restoranda yemək yeyən qarğa insan kimi danışır - VİDEO
23 mart 2024 21:35
- İki gün qaldı - 4 kəndimiz qaytarılır...
22 mart 2024 19:56
- AZƏRBAYCANDAKI BEŞİNCİ KOLON-UN İŞİ ÇƏTİNDİR... – Rəsmi Bakı bu məsələdə təkbaşına qərar verə bilməyəcək
22 mart 2024 17:39
- Əsirlikdən qayıdan Ruslan Şəmkirdə yaxınları ilə bir arada - Video
22 mart 2024 12:07
- Ruslan ailəsinə qovuşdu
21 mart 2024 23:29
Xəbər lenti
- İlham Əliyev həmkarına Qarabağ atı hədiyyə etdi - Fotolar
25 aprel 21:20
- Elmira Süleymanova vəfat etdi
25 aprel 14:50
- Məhkəmə Rauf Nağıyevin vəzifəsinə bərpası ilə bağlı qərar verdi- ÖZƏL
25 aprel 14:30
- Şahin Bağırovu Bakı Şəhər Baş Gömrük İdarəsinə buraxmayıblar - TƏFƏRRÜAT
25 aprel 13:05
- Mikayıl İsmayılov gəlininə qarşı hegemonluğunu davam etdirir FOTO/VİDEO
25 aprel 13:01
- Təkcə başçı Zakir Fərəcov deyil, onun vəzifə başındakı əlaltıları da...
25 aprel 11:47
- Dedik ki, bir neçə saata Xankəndiyə daxil olacağıq - Prezident
25 aprel 11:35
- Xadimə məktəb direktorunu niyə bıçaqlayıb?
25 aprel 11:07
- Keçmiş başçının hospitalından şikayət
24 aprel 21:35
- BAKCELL bütün ölkəni Bulvardakı konsertə çağırır
24 aprel 21:20
- Onu oğlum yandırmayıb, şantaj üçün özü üzərinə benzin töküb - Yenilənib
24 aprel 20:57
- Prezidentlərin məhdud tərkibdə görüşü oldu - Foto
24 aprel 20:28
- Japarov Azərbaycandadır - Yenilənib
24 aprel 11:42
- MM-də iki deputat arasında gərginlik
23 aprel 22:43
- Oğluma Ali Baş Komandanın adını verəcəyik - Fotolar
23 aprel 18:36
- NAR Füzulidə yerləşən məktəbə yeni kitablar hədiyyə etdi
23 aprel 18:28
- Heydər Əliyev əlindən gələni əsirgəmirdi - Putin
23 aprel 08:45
- Zakir Qaralovun əmisi qızı məhkəməyə verildi
22 aprel 21:28
- Məktəb direktoru həmin qadından 300 min alıbmış
22 aprel 21:14
- Abel Məhərrəmov polkovnik-leytenantın torpağını zəbt edib?
22 aprel 18:57
- Əliyev Putinlə görüşdü - Video
22 aprel 18:45
- Qubad İbadoğlu ev dustaqlığına buraxıldı
22 aprel 18:40
- Barəsində məhkəmə istintaqı gedən Gündüz Əliyev kimi bir vəzifə sahibi Sumqayıtda necə ..?
22 aprel 12:48
- Bəraət alan şəxs, Gömrük Komitəsindən milyon yarım təzminat istədi
22 aprel 12:39
- Gürcüstan DTX məktəblərdə mümkün terror aktı ilə bağlı hərəkətə keçdi
22 aprel 11:53
- İki Avropa ölkəsi gizli şəkildə birləşməyə hazırlaşır
22 aprel 10:24
- Ersin Tatar Azərbaycana gəlir
22 aprel 10:13
- Atatürk və Ərdoğanı təhqir edən şəxs həbs olundu
21 aprel 22:31
- Bu ölkə məktəblərdə rus dilinin tədrisindən İMTİNA EDİR
21 aprel 21:14
- SOCAR-ın sabiq vitse prezidenti Mikayıl İsmayılovun oğlu Xətai məhkəməsinə müraciət etdi – 100 min TƏZMİNAT
21 aprel 20:20
Video & Fotoqalereya
Video
Fotoqalereya