"Anam öləndə deyirdim, yaşaya bilmərəm, amma.." (MÜSAHİBƏ)

– Bu sualı mənə çox tez-tez verirlər. Mən isə heç bilmirəm, necə cavab verim... Çünki atam iranlıdır, amma Səmərqənddə anadan olub. Atamın atası, anası, babası İrandan çoxdan gəliblərmiş. Səmərqənddə çoxlu iranlılar yaşayan məhəllələr var. İranlı var, farsca danışır, iranlı var ki, özbək və Azərbaycan dili qarışıq, ləhcə ilə danışır. Tarixçilər deyirlər ki, onlar İran azərbaycanlılarıdır. Amma lap çoxdan gəliblər deyə, Azərbaycan dilini unudublar. Mənim öz ailəmdə də Azərbaycan dilini bilən olmayıb, özünəməxsus özbəkcə danışıblar. Anam isə tacik olub. Bilirsiniz, bizim Səmərqənddə Registan meydanı var, türk memarlığının nadir nümunələrindən biridir. Tarixdə yazılanlara əsasən, oradakı binaları o vaxt Əmir Teymurun İrandan, Azərbaycandan gətirdiyi ustalar, memarlar tikib. İndiyədək də Səmərqəndə məşhurluq gətirən həm də 3 ayrı mədrəsənin əhatə etdiyi o meydandır. Bəlkə də, Səmərqənddə yaşayan iranlıların kökü oradan gəlir. 

– Azərbaycan ailəsinə gəlin getmişdim, amma Səmərqənddə yaşayırdıq. Uşaqlarımın atası azərbaycanlıdır. Ümumiyyətlə, əvvəllər Azərbaycana qonaq kimi gedib-gəlirdik. 1980-ci illərin axırından isə Azırbaycana yaradıcılıq səfərləri etməyə, konsertlər verməyə başladım. Ondan qabaq da mahnılarımın lent yazıları necəsə Azərbaycana gedib çatmışdı. Mahnılarıma qulaq asıblar, amma kiməm, necə bir insanam, bilməyiblər. Bizim çox gözəl bir rəqqasəmiz var – Məlikə Ahmedova. O xanım mənim mahnılarıma rəqs edirdi. Onun videoyazıları Azərbaycanda göstəriləndə camaat elə bilirmiş ki, özü oxuyub, özü də rəqs edir. Mən Azərbaycan tamaşaçalarına minnətdaram. Onlar məni unutmurlar, dinləyirlər, dəyər verirlər. Mən onların sevgisini duyanda bununla fəxr edirəm. 

– Niyə elə olsun ki... Azərbaycan məni küsdürməyib, incitməyib. Bəlkə, Azərbaycanın küskünlüyü var bilmirəm. (gülür) Mənim Azərbaycana çox böyük məhəbbətim var. Olur ki, dostlar, tanışlar toy məclislərinə dəvət edirlər. Hər dəfə Azərbaycana getmək, oraları görmək, dənizə yaxınlaşmaq bizim üçün bayramdı. Bizim musiqi dəstəmizin üzvləri də hamısı özbək uşaqlarıdı. Onlar da Azərbaycanı çox sevirlər. Heç desən Amerikaya, İngiltərəyə gedirik, belə sevinməzlər. 

– Təsadüfən olub. Çünki biz bir dəstədə işləməyə başladıq. 

– Həmişə. Məhz Azərbaycana gedəndə Azərbaycan tamaşaçısı üçün yox, Özbəkistanda da, ümumiyyətlə, harada olur-olsun bizim repertuarımızda həmişə Azərbaycan mahnıları var.

– Azərbaycanda vaxtilə mənimlə illər ərzində yanımda olan, işləyən musiqiçilər var. Hələ də bizim dostluğumuz davam edir. Onlar üçün darıxıram və həmişə gedəndə görüşürük. Aygün Bəylər var. Həmişə telefonda danışırıq. Gedəndə qonağı oluruq. Azərbaycan ikinci evimiz kimidi.

– Adi fəhlə ailəsində anadan olmuşam. Biz ailədə 7 uşaq olmuşuq. Bu 7 uşağın ən kiçiyi mən olmuşam. Musiqiyə olan məhəbbəti mən elə ailədən almışam. Atamın fəhlə olmasına baxmayaraq, çox gözəl səsi olub. Evdə həmişə özbək musiqi alətləri olub. İşdən gələndə çalardı, oxuyardı. Biz də bunları görə-görə böyümüşük. Bir qardaşım da tar çalardı. Atamın doğma dostları arasında da Səmərqənddə yaşayan azərbaycanlı musiqiçilər olub. Hətta atamın və anamın toyunda Azərbaycan musiqiçiləri ifa ediblər. Gəlini də Azərbaycan musiqisi ilə gətiriblər. Həmişə yeni plastinka çıxanda atam necə olsa, tapıb gətirərdi. Özbək musiqisi ilə Azərbaycan musiqisi paralel gedirdi ailəmizdə. Hamımız çox sevirdik Azərbaycan musiqisini. Dəyərlərə gəldikdə isə Nəsibə üçün ən böyük dəyər insanlıqdı. İnsanın əldə edə biləcəyi var-dövlət həqiqi dostlarının olmasıdı. Mənim övladlarım, nəvələrim mənim dəyərlərimdi.

– Həyatdı da, insanı incidən hər şey ola bilər. İnsanı həyatda incidən də, sevindirən də elə insan olur. Mən hesab edirəm ki, insanı sözlə incidən olanda çalışasan ki, bunu ürəyində saxlamayasan, tez barışasan və unudasan. 

– Bəlkə, bir-iki gün mənə yalnızlıq və sükunət lazım olacaq. Şikayət eləməyi xoşlamıram. Gərək məni rahat buraxsınlar ki, mən özümə gəlim. Fikirlərimi səhmana salım. Ondan sonra musiqi... Mən yığıram dəstəni və başlayırıq məşq etməyə. Elə bil bu dünyanı, səni incidən, incitməyən hər şeyi qoyursan bir qırağa, gedirsən başqa bir dünyaya. Mən elə bilirəm ki, yaradıcı insanlar, sənət insanlarının hamısı belədir. Necə deyim darıxandırlar. Musiqi üçün, mahnı üçün, yaradıcılıq üçün darıxırlar. 

– Olur. Musiqinin yoran yox, bizim yorulan vaxtımız olur ki, elə məni rahatlatan şeyi də musiqidə tapıram. Amma həmin musiqi gərək mənim ifa etdiyim musiqi janrına yaxın olmasın. Operanı, teatrı çox sevirəm. Səyahətə getməyi çox sevirəm. Elə vaxtlarda sevdiyim şəhərləri gəzməyə gedirəm.

– Təkliyi sevirəm və istəsəm ki, ətrafımda adam olsun, həmin adamlar qıraq adamlar olmur, ya ailəm, ya da yaxın dostlarım olur.

– İncəsənət olsun, başqa bir sahə olsun, həqiqi uğuru qazanmaq asan olmur. Onun arxasında zəhmət, çətinliklər var. Mən inanmaram, uğur adama asanlıqla gəlsin. Axşam yatsın səhər oyansın ki, hər şey istədiyi kimidi. 

– Düz deyirsiniz, amma biz özümüz seçmişik bu sənəti. Bunun hər tərəfini bilməliyik. Necə uğuruna seviniriksə, çətinliyinə də dözməliyik. 

– Şeiriyyat Şərqə məxsus bir şeydir. Mən klassik şeirləri çox sevirəm. Bizim buranın şairləri ilə yanaşı, Nəsimi, Füzuli mənim çox sevdiyim şairlərdi. Bizdən Nəvai, Babur, bizim xanım şairələrimiz olub bunların şeirlərini çox sevirəm. Musiqidə isə Rəşid Behbudov, Müslüm Moqamayev, Akif İslamzadə, Flora Kərimova, Zeynəb Xanlarovaya Özbəkistanda da qulaq asmayan ailə yoxdu.

– İnsanın özü haqqında danışmağı çox çətin məsələdi, xüsusilə də xarekteri barədə. Demək olar ki, sakit insanam. Amma vəziyyət onu tələb edirsə, Allah qorusun, mənim yaxınlarıma zərər gələcək və incidərlərsə, bilirəm ki, o sakitlikdən heç nə qalmayacaq. Gərək olsa, canımı verərəm. Başqasından bir şey gözləməkdənsə, özümdən gözləyirəm hər şeyi. Özümə inanıram deyə bilmərəm, çünki hamımız yaradanın əlindəyik. Bu gündən sabaha nə olacağı bizə bağlı bir şey deyil. Hər vəziyyətdən çalışıram öz gücümə çıxım. 

– Sənətə görə əksikliyi mənim uşaqlarım yaşayıblar. Analarını istədikləri vaxt yanlarında görə bilməyiblər. Kim deyirsə, ailəni də sənəti də bir ömrə sığdırıb hamısını eyni keyfiyyətdə aparmaq olar, buna mən inanmıram. Öz həyatımdan deyə bilərəm ki, mümkün deyil. Sənətdə uğur qazanmağım ona görə olub ki, vaxtımın çoxunu sənətə vermişəm. Buna görə uşaqlarım əksiklik yaşayıblar, bunu mənim üzümə demirlər, indi hiss edirəm bunu. Hiss edirəm, deyirəm ki, kaş uşaqlar körpə olanda onların yanında olaydım. Sənət çox böyük qurbanlar tələb edir.

– Yox, əgər mən hiss eləsəydim ki, sənətə görə uşaqlarımı itirmişəm, bəlkə, onda çox peşman olardım. Sənət və uşaqlar arasında seçim etmək lazım olsa, əlbəttə ki, mən övladlarımı seçərdim. Bilsəydim ki, mən sənətə görə onları və ya onların sevgisini itirməli olacam, o zaman peşman olardım. Amma peşman deyiləm. Sənəti də yürüdə bildim, uşaqları da. Böyüyüb elə övladlar çıxdılar ki, mən xoşbəxtəm. Nəvələr tamam ayrı məsələ. Atam-anam deyəndə ki, nəvəni övladdan da çox istəyirsən, mən inanmırdım. Cavan idim fikirləşirdim ki, necə olur övladından çox kimi istəyə bilərsən, ola bilməz. Nənə olanda başa düşdüm ki, valideynlərim düz deyiblər. Nə qədər övladını istəyirsən, övlad üçün canını verməyə hazırsan, nəvə olanda övlada olan məhəbbət qalır bir qıraqda. Fikirləşdim, analiz elədim ki, nəyə görə belədi. Özüm üçün belə bir cavab tapdım ki, övlad böyüdəndə cavan olursan. Analığın ya atalığın məktəbi yoxdu. Övladı böyüdüncə özün də böyüyürsən. Bütün çətinlikləri ilə bərabər onların böyüməyindən həm də həzz alırsan. Nəvənin qiyməti daha da yuxarıdı. Nəvəyə çatmaq üçün gərək çox zəhmət çəkəsən. Nə mənada zəhmət, bir şəxsiyyəti dünyaya gətirib, böyüdüb boya başa çatdırırsan ki, bir ata yaradırsan, bir ana yaradırsan. Ondan sonra bir mükafat kimi Allah sənə bu nəvəni verir. 

– Aram yaxşıdır, təki vaxt olsun. Vaxtım olmur ki, həmişə hər işi özüm görüm. Gəlin də işləyir. Bizim köməkçilərimiz var. Amma ailənin ən çox sevdiyi yeməkləri ancaq mən özüm hazırlayıram. Ailə üçün bayram olur ki, mama bu gün evdədi. Nəvələr bağçadan, məktəbdən gələndə qapıdan deyirlər ki, bu gün yeməyi nənə bişirib. Deyirəm hardan bilirsən? Ya atası soruşur ki, hardan bildin? Deyirlər ki, yeməyin iyindən bildim. Azərbaycan plovu olsun, dolmalarımız olsun, qutabdı, düşbərədi, paxlavadı bunlar hamısı mənim hazırladığım şeylərdi. 

– Dini baxış barəsində heç vaxt insanların arasında və ya müsahibələrdə danışmağı sevmirəm. İnsanın yaradanla şəxsi əlaqəsi var. İnsanın bu dini görüşlərini, dini hisslərini başqalarının içində ifadə etməyi düzgün hesab etmirəm.

– Bəzən yaradıcı insana dərd də lazımdı. Ürəyin ağrıyan zaman elə olur ki, bir əsəri elə ifa edirsən ki, sonra deyirsən, bəlkə, o hissdə olmasaydım ifa bu cür alınmazdı. Ona görə də sevgi olsun, ağrı olsun, dərd olsun, yaradıcı insana hissiyyat lazımdı.

– Belə bir mahnı var, amma deyə bilmərəm o mənim mahnımdı. Anam rəhmətə gedən vaxtda bizim cavan dünyasını dəyişən sənətkar dostumuzun xatirə gecəsi oldu. Onunla dostluq edənlər, onu ustad bilənlər mahnılarını oxuyurdular. Mənə 7 dənə mahnı gətirdilər. Gördüm ki, 7 mahnının içində qadın oxuya biləcək mahnı yoxdu. Birini seçdim. Sözlərinin bəzi yerlərini dəyişdirdim ki, qadının adından düzgün olsun. Studiyada hələ yazmamışdıq. Anam çox xəstələndi həmin vaxt. Mən hər şeyi atıb getdim Səmərqəndə. İki ay anamın yanında oldum. Ondan sonra rəhmətə getdi anam. Qayıtdığım zaman yoldaşlarım qorxa-qorxa dedilər ki, xatirə gecəsində çıxış edəcəksən. Əgər xatirə gecəsi olmasaydı, başqa bir konsert olsaydı insanın ürəyinə sığmaz şənlik, çörək qazanmaq. Qorxa-qorxa dedilər ki, birdən inciyər eləyər, mən nə dərddəyəm, siz məndən konsertdə ifa etməyimi istəyirsiniz. Nədənsə dedim ki, bizim vaxtımız çatacaq konsertə. Dedilər ki, vaxtımız var. Əgər gücün varsa, gedək studiyaya. Getdik yazdıq mahnını. Oxuduqca dərd gəldi, ağlamaq gəldi. Keçdi bu xatirə gecəsi. Səhnəyə çıxıb dostumuzun xatirəsinə mahnını oxuyarkən beynimdən bir fikir keçdi ki, dünyanın işinə bax, iki-üç həftə öncə mən elə bildim ki, dünya dağıldı və mən yaşaya bilmərəm. Anam əlimdə can verdi. Və həyat necə davam edir. O getdi, amma mən yaşayıram, səhnədəyəm. O gedib soyuq yerdə yatıb, amma mən oxuyuram, çıxmışam tamaşaçının qabağına. Necə oldusa, mahnını birtəhər qurtardım. Ağlaya-ağlaya çıxdım getdim səhnədən. Ondan sonra bir neçə ay mahnıya heç qulaq asa da bilmədim. Oxumaq da istəmədim. Sonradan özümə gəlincə başa düşdüm ki, o ağrı, başıma gələn o dərdlə mahnı da belə alındı. Orda bütün ağrı, məhəbbət var. Orda həyatın fəlsəfəsi var. Qarışdı hamısı. 

– O qədər çox mahnı oxumuşuq ki, yada salmaq çətindi. Deyəsən, "Bəri gəl". Mən, ümumiyyətlə, lirik mahnıları çox sevirəm. Amma tamaşaçı üçün hər cür mahnıları oxumalıyıq. Onlar şənlənə də bilsinlər, oynaya da bilsinlər, hüznlənə də bilsinlər. 

– İnsan kimi, sənətçi kimi o qədər xoşbəxtəm ki, qadın xoşbəxtliyi nədir, heç bilmirəm. Fikir də vermək istəmirəm. Bəlkə, kiməsə elə gəlir ki, bu qadının əksikliyi budu. Amma mənə görə, məslək sahibi kimi, ana kimi xoşbəxtlik ən böyük xoşbəxtlikdi. 

– Özümün qoyduğum çərçivələr var, amma kənardan çərçivə qoyulanda məndə nə isə baş verir. Mənə çərçivə qoymaq istəyən varsa, o çərçivəni elə təqdim eləməlidir, mən elə hiss etməliyəm ki, bu, mənim özümün özümə qoyduğum çərçivədi. 

– Azərbaycana və Azərbaycan insanlarına demək istədiyim budur ki, mən onlara çox-çox minnətdaram ki, illər boyu bu məhəbbəti, bu istiliyi saxlayıblar. Mənim də onlara olan məhəbbətim çox böyükdü. Həmişə də belə olacaq. Azərbaycanı da, Azərbaycan insanlarını da çox sevirəm.

– Belə mahnılar çoxdu, onları, əlbəttə, oxuyacam…