- ABŞ-dən sülhməramlıların Qarabağı tərk etməsinə - Reaksiya
- Başçının istəyi baş tutsaydı, Sumqayıtı kimin idarə edəcəyi də, müəmma olaraq qalırmış
- Rusiyanın sülhməramlı kontingenti Azərbaycanı tərk edir - Video
- Hadi Rəcəbli vəfat etdi - Yenilənib
- Tanınmış həkim telefon nömrəsini satışa çıxardı – 26 min manat
Bir ayənin yanlış tərcüməsi
Atif İslamzadə
Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru
Qurani-Kərimdə bəzən bir sözün yanlış tərcümə olunması çox böyük fəsadlara yol açır. Z.Bünyadov, V.Məmmədəliyev və N.Qasımoğlunun tərcümə etdiyi mübarək Qurani-Kərimdə sabit olan eyni ayədə də çox təəssüf ki, ciddi nöqsana yol verilmişdir. Öncə onu qeyd edək ki, hər üç tərcüməçiyə sayğı duyuruq. Ancaq nöqsanları qeyd etməklə gələcəkdə bu kimi yanlışlıqlara yol verilməməsinə ümid edirik. Bu baxımdan Qurani-Kərimə daxil olan “İbrahim” surəsinin dördüncü ayəsində tərcümə yanlışlığının hansı mənfi nəticələrə gətirib çıxara bildiyinə diqqət çəkmək istəyirik. Bu ayədə peyğəmbərlərin hər qövmdən gələcəyi bildirilir:
“Biz hər bir peyğəmbəri yalnız öz millətinin dilində (danışan) göndərdik ki, (Allahın əmrlərini) ona izah edə bilsin” (İbrahim surəsi, ayə 4) (Qurani-Kərim. Tərcümə edənlər: Bünyadov Z. Məmmədəliyev V. Bakı: Azərnəşr, 1992, 711 s. göstərilən mətn s.221).
“Öz qövmünün dilində göndərdik hər peyğəmbəri, aydınlatsın ayələri soydaşlarına. İstədiyi kimsəni azdırar, istədiyi kimsəni doğru yola yönəldər Allah” (İbrahim surəsi, ayə 4) (Qurani-Kərim (tərcüməçi N.Qasımoğlu ) Bakı: Azərnəşr, 1993, 368 s. 123).
Təəssüf ki, tərcüməçilərin diqqətsizliyindən bu ayədə olan “rəsul” sözü “peyğəmbər” sözü kimi tərcümə edilmişdir ki, bu da müəyyən təhrifə səbəb olmuşdur. Məlumdur ki, rəsul və nəbi isimləri arasında məna etibarilə ciddi fərq özünü göstərməkdədir. Diqqət çəkək ki, farscadan dilimizə keçən “peyğəmbər” sözü, ərəbcədə olan “nəbi” sözünün qarşılığıdır. Bu ayədə isə nəbi deyil, rəsul sözü işlənmişdir: “Ve maerselna min resulin illa bilisani qevmihi liyubeyyine lehum feyuzillulahu men yeşau ve yehdi men yeşau ve huvel ezizul hekim” (İbrahim surəsi, ayə 4).
Xatırladaq ki, bu ayədə işlənən “qövm” sözü bu gün dilimizdə “qohum” kimi işlənməkdədir ki, bu da qohum xalqlara ən az bir rəsul gəlməsi anlamındadır ki, qohum xalqların ümumi bir qövm anlayışını ortaya qoyur. Ayədən belə anlaşılır ki,
Hər qövmün dilində danışan rəsul göndərilmişdir. Əgər bu ayə qövm kimi tərcümə olunarsa, o zaman aydın olar ki, qohum xalqlara bir rəsul göndərilib. Misal üçün türk mənşəli xalqlar, sami-hami xalqları, slavyan mənşəli xalqlar və s. yalnız bir və yaxud bir neçə rəsul görmüşlər. Ancaq bu söz qövm yox, millət kimi tərcümə olunduqda çox böyük çaşqınlıq meydana gəlir. Hətta bir çox məkrli şəxslər Qurani-Kərimə isnad edərək özünü öz millətinin peyğəmbəri elan edə bilər və iddia edər ki, bu millətə hələ peyğəmbər gəlməmişdir. Hər millətə peyğəmbər gəlişi kimi hökm meydana çıxsa, onda gərək azsaylı və çoxsaylı bütün millətlərə peyğəmbər gəlmiş olsun. N.Qasımoğlu görünür ki, bu anlama ciddiyyətlə yanaşmış və bu sözü elə ərəbcədə olduğu kimi tərcümədə qövm olaraq saxlamışdır. Ancaq N.Qasımoğlu da rəsul sözünü peyğəmbər kimi tərcümə etməklə başqa bir nöqsana yol vermişdir. Məlumdur ki, peyğəmbərlər iki cür olur: rəsullar və nəbilər. Bir qism peyğəmbərlər həm nəbi, həm rəsuldur. Digərləri isə yalnız nəbidir. “Nəbi” sözü mənşəcə ərəb dil tərkibinə aid söz olaraq fars mənşəli “peyğəmbər” sözü ilə eyni məna ifadə edir. Uca Allahın insanlar üçün göndərdiyi risalə rəsullara gələn məktubdur. Risalə nəbilərə, yəni peyğəmbərlərə gəlmir. Peyğəmbərlər rəsullara gələn kitabın, məktubun, suhufun (səhifənin) təbliğçiləridir. Bu barədə Bünyamin Atəş H.Cisriyə istinadən yazır ki, “Nəbi” kəlməsi xəbər mənasına gələn “nebe” kökündən alınmışdır. Özünün peyğəmbər olduğunu xalqa bildirən və ya Allah tərəfindən gələn hökmləri xəbər verən deməkdir. Yəni nəbilər ehkamla gəlmir, gələn ehkamları təbliğ etməklə vəzifələndirilir (Bünyamin Atəş “Peyğamberler tarihi”. İstanbul, Çağaloğlu nəşr, 1987. X baskı. Göstərilən mətn s. 49, 50).
Eyni yerdə B.Atəş göstərir ki, 313 rəsulun gəlişi barədə İslam tarixində sabit fikir mövcuddur. Demək bu ayə dəqiqliklə aşağıdakı kimi tərcümə olunmalıdır:
“Biz hər bir rəsulu yalnız öz qövmünün dilində göndərdik ki, ona izah edə bilsin” (İbrahim surəsi, ayə 4)
Əgər ayə bu şəkildə çevrilərsə, o zaman Qurani-Kərimin hökmü yerində olar və məqsədyönlü şəkildə müslimanlığın, eləcə də bəşəriyyətin gələcəyi İnanc kitabından hiyləgər siyasi məqsədlər üçün istifadə etmək imkanı məhdudlaşa bilər.
Bütün qohum xalqlara bir və ya bir neçə rəsulun gəlişi anlayışı bütün dağılmış daşları yerinə yerləşdirir. Çünki dünyada sonuncu peyğəmbərin gəlişinə qədər hər halda 313 qohum xalqdan çox xalq mövcud olmamışdır. Qohum xalq anlamı hətta əlli-yüz xalqın bir mənşədən gələn xalq olduğunu göstərməklə bir rəsul görməsi ilə ayənin həqiqətini təsdiq edə bilir. Əksinə olduqda isə hətta Muhamməd əleyhissəlamdan sonra rəsul və nəbi, bizim qavrayışımızla peyğəmbər gəlməyəcəyi haqda hökm şübhə altına düşür. Qurani-Kərimin “Əhzab” surəsinin 40-cı ayətində olan hökmlə Allahu-Təala sonuncu və xatəm peyğəmbərlik haqqında olan bütün yanlış iddialara son qoymuşdur: “Muhamməd aranızdakı kişilərdən heç birinin atası deyildir. Lakin o, Allahın rəsulu və nəbilərin sonuncusudur” ( Əhzab, 40).
Göründüyü kimi ayədə açıq-aşkar rəsul və nəbi vəzifəsinə Muhamməd əleyhissəlamla son verildiyi bildirilir. Əgər “İbrahim” surəsindəki rəsul sözü peyğəmbər, yəni nəbi kimi tərcümə olunarsa, qövm də millət kimi çevrilərsə, o zaman belə çıxır ki, hələ bütün millətlərə peyğəmbərlərin gəlişi sona çatmayıb. Əlbəttə, bu da göstərdiyimiz kimi Qurani-Kərimdə Uca Allahın hökmlərinin inkar olunmasına gətirib çıxarar.
Biz bir tərcümədə bir sözün, başqa bir tərcümədə isə iki sözün necə fəlakətə yol açdığını, hətta bilmədən olsa belə Qurani-Kərimi bütünlüklə inkar etdiyinə diqqət yetirməklə, həmçinin onu göstərmək istəyirik ki, nəinki söz, hətta nöqtə və vergül belə mətnin mahiyyətcə təhrif olunmasına səbəb ola bilər. Ümid edirik ki, gələcək tədqiqatçılar özlərindən əvvəlki tədqiqatlara dəyər verməklə bərabər, bu tədqiqatlarda olan nöqsanları aradan qaldırmağa çalışacaqlar.
NUH.az
- Atasından Şəbnəmə - Bu qapı üzünə açılmayacaq
10 mart 2024 21:13
- Sumqayıt hadisələrindən 36 il ötür
28 fevral 2024 11:54
- Yekə-yekə danışmaq... - Səyyad Arandan İLK AÇIQLAMA
19 fevral 2024 22:01
- Ermənistan mina xəritələrini Azərbaycana verdi
12 fevral 2024 10:14
- Balakəndə məzar müəmması: Aşkarlanan qəbirlər kimə MƏXSUSDUR? - FOTO
27 yanvar 2024 15:25
- Bakıda 4 qız özünü binadan atıb - Rəsmi açıqlama
16 dekabr 2023 00:56
- Nəsibə Zeynalovanın oğlu SİRLƏRİ açdı: Anar Kərimovla 3 saat söhbət etdik...
5 dekabr 2023 11:27
- Rəmişin həyat yoldaşı - Kişiyə nə qədər sığal çəksən...
14 noyabr 2023 20:53
- Rauf Arifoğlu 2003-cü ildəki olaylardan yazdı...
17 oktyabr 2023 20:55
- İslam necə nifrət dininə çevrildi? - Fəxri Uğurlu
2 oktyabr 2023 16:53
- Mikayıl Cabbarova yeni müavin təyin edildi - Sərəncam
18 aprel 11:56
- ABŞ-dən sülhməramlıların Qarabağı tərk etməsinə - Reaksiya
18 aprel 11:43
- Başçının istəyi baş tutsaydı, Sumqayıtı kimin idarə edəcəyi də, müəmma olaraq qalırmış
18 aprel 11:07
- Rusiyanın sülhməramlı kontingenti Azərbaycanı tərk edir - Video
17 aprel 11:26
- İlham Əliyevə telefon açıb xahiş etdi
17 aprel 10:38
- Hadi Rəcəbli vəfat etdi - Yenilənib
17 aprel 10:29
- Tanınmış həkim telefon nömrəsini satışa çıxardı – 26 min manat
16 aprel 11:15
- Ailəli müəllim məktəbli ilə çılpaq halda maşında yaxalandı
16 aprel 11:06
- Müharibə veteranlarına şad xəbər: 80 manat artırılır – Deputat məbləği açıqladı
16 aprel 10:17
- Vəzifədə olan dayısının evindən 90 min oğurlayıb - Qumarda uduzdu
16 aprel 10:08
- 2300 maaşım idi, ayda 15 min manat paket alırdım - Sabiq nazir
16 aprel 09:45
- Məktəb direktoru haqda son qərar - Qalan ömrünü həbsdə keçirəcək
16 aprel 09:31
- Almaniya kansleri - 66 yaşım var, heç vaxt marixuana çəkməmişəm
15 aprel 21:16
- Sabiq baş həkimə hökm oxundu - 8 il 6 ay həbs
15 aprel 20:53
- Akademik Zərifə Əliyevanın anım günüdür
15 aprel 20:43
- Akif Çovdarov yenidən məhkəmədə: 30 milyonluq əmlakın taleyi necə olacaq?
15 aprel 10:22
- Tokayev İrəvanda səfərdədir - Foto
15 aprel 09:49
- Dubayda qızıldan hazırlanan alt paltarları satışa çıxarıldı
14 aprel 20:39
- İmişlidə məktəbliləri cərəyan vurub öldürdü
14 aprel 18:44
- Üçüncü dünya müharibəsi İrana görə başlayacaq… İmam Əlini gördüm –İran Şahının 1973-cü ildə verdiyi MÜSAHİBƏ
14 aprel 17:25
- Vəkillik fəaliyyətindən qovulmuş Sevil Hacıyeva məmurları TERROR-çuluqda ittiham edir
14 aprel 16:37
- İrandan qovulan, Fransada səfil vəziyyətinə düşən, Amerikada ömürlük cəza alan erməni qatilin faciəli sonluğu...
14 aprel 15:24
- Oqtay Əsədovun həyat yoldaşı son bir ildə Moskvada 14 milyon qazanıb
14 aprel 11:41
- Narkotik satan AXUND həbs olundu - Foto
13 aprel 13:04
- Kür çayında batan ata və altı yaşlı qızının FOTOSU
13 aprel 10:05
- Zakir Fərəcovun işlətdiyi və aldadaraq, milyonlarını vermədiyi bir qrup iş adamı bir daha Prezidentə üz tutdu
13 aprel 09:29
- Çingiz Abdullayev xəstəxanaya yerləşdirildi - Vəziyyəti ağırdır
13 aprel 08:38
- Əməkdar artist vəfat etdi
12 aprel 21:21
- Günəş "öləndə" nələr baş verəcək?
12 aprel 21:03
- Türkiyədə 2028-ci il seçkiləri: Əkrəm İmamoğlu, yoxsa Səlcuk Bayrakdar?
12 aprel 12:56