Fransız rəssam: “Qarabağ qaytarılanadək heç kim yatmamalıdır”
Maraqlı15 yanvar 2020 15:22
Şübhəsiz ki, bir gün bütün dünyada sülh bərqərar olacaq. Körpələrin torpağa hopmuş al qanını sevgi yağışı təmizləyəcək. Həmin günü isə ölməz Cavidin də dediyi kimi "Mədəniyyət, mədəniyyət, mədəniyyət" gətirəcək. Reno Baltzinger də düşünür ki, dünyanın ədalətsizliyə qarşı ən güclü silahı mədəniyyətin, incəsənətin təbliği, rənglərin dilidir.
Publika.az-ın özəl qonağı fransız rəssam, Azərbaycanın dostu Reno Baltzingerdir.
- Əziz Reno, təsəvvür edin ki, özünüzü ilk dəfə təqdim edirsiniz...
- Zəngin tarixi, mədəniyyəti olan ölkədə doğulduğum üçün çox şanslıyam. Təsadüfi deyil ki, Fransa "Avropanın mirvarisi" sayılır. Din və mədəniyyət o qədər zərif vəhdət təşkil edir ki, vətənimə hər gün bir daha aşiq oluram. Müxtəlif millətlərdən olan insanlarla ölkəmizi bölüşməksə, xarakterimizə xüsusi kolorit və azadlıq ruhu qatır. Fransa azad ölkədir. Bu azadlıq xalqımızda dağınıq, ədalətsizliyə baş əyməyən xarakter formalaşdırıb. Düşünürəm ki, hər kəsin "hə", yaxud "yox" demək imkanı mütləq olmalıdır. Bu keyfiyyət bizə inqilabçı əcdadlarımızın mirasıdır. Məhz onların sayəsində Fransa demokratiyanın vətəninə çevrilib. Hətta həddən artıq inadkar, ipə-sapa yatmayan soydaşlarımla da qürur duyuram. Çünki bilirəm ki, lazım olarsa, öz haqlarını birinci onlar tələb edəcəklər. Mən ölkəmə bənzəyirəm. Azadam, xarakterim mürəkkəbdir. Amma digərlərinə hörmət bəsləməyi, lazım gələrsə, onların da hüquqlarını müdafiə etməyi bacarıram. Çünki hər kəsin dünyasına böyük məhəbbətlə yanaşıram.
- Xocalı həqiqətlərini dünyaya çatdırmağımızda xalqımızın yanındasınız. Dəstəyiniz, sevginiz üçün minnətdaram. Soyqırımı haqda ilk dəfə haradan eşitdiniz?
- Qardaşım diplomat idi. Fransanın Azərbaycandakı Səfirliyində xidmət edirdi. Bir gün Xocalı qətliamından olan fotoşəkilləri mənə yolladı və dedi ki, bu haqda düşünməyini istəyirəm. Üzü-gözü tanınmaz hala gətirilmiş, vəhşicəsinə qətlə yetirilmiş cəsədlərlə dolu fotolara baxıb dəhşətə gəldim. 10 dəqiqədən sonra qardaşıma zəng vurdum. Dedim ki, bu faciənin xatirəsinə bir neçə rəsm çəkmək istəyirəm. Və gərgin iş prosesi başladı. Bir neçə ay öncə qardaşımı amansız xəstəlikdən itirdim.
- Çox üzüldüm, acınız doğmadır.
- Minnətdaram. Ölümündən öncə ona söz vermişdim ki, Xocalı həqiqətlərini dünyaya çatdıracağam. Qardaşımın itkisi mənə elə böyük acı yaşatdı ki, kədərimi rənglərə daha çox yükləməyə başladım. 7 il ərzində 613 Xocalı şəhidinin əziz xatirəsinə 70 rəsm və "Ağ" əsər həsr etmişəm.
- Sizcə, uğur hansı torpaqda kök salır?
- Uğur üçün ən münbit şərait sonsuz istəkdir. Dünya ilə bölüşmək istədiyiniz niyyətin saflığıdır. Yetər ki, bəşəriyyət naminə faydalı iş görmək keçsin könlünüzdən. Nitsşe deyirdi ki, uğurumun formulu məqsədimə doğru uzanan yoldur. 32 yaşımdan bəri mən də bu amal uğrunda mübarizə aparıram, haqqı tapdanmış dünya sakinlərini müdafiə edirəm. Bu siyahıda Amerika hinduları, yəhudilər, fələstinlilər, Xocalı sakinləri, suriyalılar var. Təəssüf ki, bu haqsızlıq haqda saatlarla danışa bilərik.
- Azadlığınız milli mənsubiyyətiniz, genetik kodunuzdur. Bəs rəssamlıq?
- Biz rəssam doğulmuruq, sonradan incəsənətə qarışırıq, rənglərə çevrilirik. Bəzən həyat ən zülmətdən, ağrılı məqamdan başlayır. Odur ki, yalnız bu sənəti seçmək məcburiyyətində idim. Başqalarının susduğu məqamları rənglərlə danışmalı idim.
- İncəsənət katarsisdir?
- Böyük ehtimalla bəli. Hətta deyərdim son 8 ildə o mənim silahımdır. Qüdrətli dünya birliklərinin səs çıxarmadığı ədalətsizliyə qarşı ən böyük silahımdır. 7 ildir həm də Xocalıda vəhşicəsinə qətlə yetirilən qurbanları holst üzərində dirildirəm. Bu mövzuda hazırladığım "Ağ" adlı əsərim uzun müddətdir Heydər Əliyev Mərkəzində sərgilənir.
- Təpədən dırnağa rəssam olmaq mümkündürmü?
- Bəlkə də iddialı səslənəcək, amma mən yalnız texniki cəhətdən zəngin olan rəssamların əsərlərinə yüksək qiymət verə bilmərəm. Tutaq ki, Da Vinçi, Vermeer, Van Qoq kimi dahilər öz zəmanələrinin gözəlliyini, mədəniyyətin, incəsənətin çağdaş simasını rənglərin dünyasına çevirirdilər. Biz 20-21-ci əsrlərin rəssamlarıyıq. İki dünya müharibəsi, atom bombasının külə çevirdiyi Naqasaki, Xirosima, məhv edilmiş minlərlə günahsız yəhudilər, Suriya savaşı görüb, eşitmişik. Mən hələ ekoloji faciələrdən danışmıram. Heç kim inciməsin, amma biz yalnız gözəlliyi təsvir edən rəssam ola bilmərik. İnsanların içindəki mərhəməti, insanlığı oyatmağa çalışmıramsa, gördüyüm işin də mənası yoxdur. Dəfələrlə "Ağ" əsərimə baxanları ağlayan, vahimədən titrəyən görmüşəm. Əgər kainata verdiyiniz mesajların faydası yoxdursa, işin texniki tərəfləri də mənim üçün marağını və aktuallığını itirir.
- Əziz Reno, sizcə incəsənət insanı dünyanı digərlərindən fərqli görür?
- Hamımız eyni bəlalara eyni gözlə baxıb şüurumuzla dərk edirik. Qeyri-incəsənət adamı deyilən anlayış yoxdur, ən azı mən bunu istəməzdim. Axı dözülməzdir. Düşüncəsi belə insаnı ümidsizliyə düçar edir. Sənət qıtlığı insanı dərrakəsiz, duyğusuz varlığa çevirir.
- İncəsənət yox olsa?
- Bəşəriyyət uzağı 1000 il var olacaq. Əmin olun hələ də dünyada baş verən savaşlar, faciələrdən sonra insanlar bir-birinə əl uzadırsa, bu, incəsənətin xidmətidir. İnsan büsbütün sənətdən ibarət olmalıdır.
- Amma bu idealist yanaşmadır.
- Bilirəm. Məni də rəssam edən səbəb budur.
- Yəni siz tələb edirsiniz ki, ətrafınızdakılar da görüb hiss etdiklərinizə eyni həssaslıq və sənət eşqi ilə yanaşsınlar.
- Bu, insanlarla rənglərin dilində danışmaqdır.
- Deməyə sözünüz çoxdur?
- Bəzən hiss edirəm ki, insanlar əsərlərimi anlamır. Sanki suyun dibinə baş vurmağa qorxurlar. Estetika onları boğur. Bu dünyanı yaradan, quran, bizi ayaqda saxlayan yeganə qüvvə gözəllikdir. Biz - planet sakinlərinin ən yaxşı bacardığı bir şey var - gördüyünü inkar etmək. Amma rəsmlərim kimisə yolundan saxlayıb bir daha baxmağa vadar edirsə, hələ ki, deməyə sözüm var. Bəzən özümü "İsraildə xidmət göstərən fahişə" adlandırıram. Çünki ətrafımda narahatlıq doğururam. Məsələn, Xocalı faciəsi seriyasına aid işlərim ermənilərə çox ağır siyasi cavabdır. Bu əsərlərimə görə Fransada dəfələrlə ağır duruma düşmüşəm, tənqid olunmuşam. Amma yüzlərlə insanın vəhşicəsinə öldürülməsinə etinasız yanaşa bilməzdim. Sənətim nəinki insanlarla danışır, sülh uğrunda hayqırır. Qarabağ Azərbaycana geri qaytarılanadək heç kim yatmamalıdır.
- Sənətiniz mənəviyyatınıza, insani prinsiplərinizə hər zaman sadiqdir? Yoxsa axsadığı məqamlar da olub?
- Sədaqətli olmasaydım, rəssam ola bilməzdim. Gördüyüm işə ruhumu, hisslərimi, qüvvəmi qatıram. Bu isə mənəviyyatımın özülüdür. Daxili dünyamın ilham almadığı əsəri yarada bilmərəm. Bir məqam da var ki, qəlbinlə, hisslərinlə gördüyün bütün işlər məhəbbət kimi ağrılı olur. Çünki sevginin özündən doğulur.
- Bu məhəbbət davamlı olaraq doğulmalı və bölünməlidirmi? Yəni biliyinizi bölüşməkdən qaçmırsınız ki?
- "Qazanmaq, qorumaq, ötürmək". Həyatımızın əsas prinsipi budur. İçimizə hopdurduğumuz informasiya zamanla bir parçamıza çevrilir. Onu ötürməksə xüsusi inam ayinidir. İnanmadığınız, sevmədiyiniz kimsə ilə nə acınızı, nə də sevincinizi bölüşmək istəyərsiniz. İstəyirəm biləsiniz ki, Xocalı acınızı da bütün sevgim və mərhəmətimlə sizinlə bölüşürəm. Hətta bu faciənin dünyaya tanıdılmasında səfiriniz kimi yanınızda olmağa hazıram. Çünki bu soyqırımı dünyaya çatdırmaq üçün mütləq dəstək lazımdır. Düşünürəm ki, dünya mənim əsərlərimi tanımasa, çox şey itirər. Ona görə yox ki, mən çox gözəl rəssamam. Çünki haqsızlığa qarşı kədərimin göz yaşlarını, sülh eşqimi, mən deyilən həqiqəti görməyəcəkdi, tanımayacaqdı.
- Azadlıq eşqinizi görən dünya gözəlləşəcəkmi?
- Rənglərimin dünyası hüdudsuzdur. Və bu sonsuzluğu heç bir təmənna gözləmədən insanlara bəxş edirəm. Mən "Don Kixot" tərəfdarıyam. Boş gözlənti və etinasızlıqdan başqa heç nədən qorxmuram.
- Ölkəmiz haqda fikirlərinizi də bilmək istərdim.
- İki dəfə olmuşam Azərbaycanda. Bakı çox müasir şəhərdir. Belə demək mümkündürsə, "a-la Dubay" memarlığı tarixi tikililərlə çox gözəl vəhdət təşkil edir. Paytaxt günbəgün böyüyür, gözəlləşir, inkişaf etmiş müstəqil ölkənin rəmzinə çevrilir. Xəzərin sahilində bir restoranda nahar etmişdim. Çox fərqli təəssürat yaranmışdı qəlbimdə. Dənizin dalğaları məkanın pəncərələrinə çırpılıb geri qayıdır. Dilinizi bilməsəm də, dəfələrlə tək çıxıb gəzirdim. Hər dəfə də insana kral kimi yanaşan azərbaycanlılarla rastlaşırdım. Çox qonaqpərvərsiniz. Növbəti səfərim Xocalı faciəsi ilə bağlı təşkil olunan sərgimin nümayişi ilə bağlı olacaq. Hətta bu kədərli səbəb üçün sevimli şəhərinizə bir daha gələcəyimə görə sevincliyəm.
Oxşar xəbərlər
- Sülhməramlıların Qarabağdakı missiyası başa çatıb - Rusiya KİV
19 aprel 2024 11:56
- ABŞ-dən sülhməramlıların Qarabağı tərk etməsinə - Reaksiya
18 aprel 2024 11:43
- Rusiyanın sülhməramlı kontingenti Azərbaycanı tərk edir - Video
17 aprel 2024 11:26
- MƏN BUNU DEMƏKLƏ MÜKƏLLƏFƏM QISAQAPANMA-REKLAMLAR
7 aprel 2024 21:05
- 7 ay komada qalan zabitimiz bu gün şəhid oldu - Foto
7 aprel 2024 20:49
- DTX sıralarında 7 Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı xidmət edir
28 mart 2024 11:13
- Yaxın günlərdə daha 73 nəfərin adı ictimaiyyətə açıqlanacaq
28 mart 2024 11:05
- Şəhid bacısı sektor müdiri təyin edildi
27 mart 2024 22:12
- Zümrüd gözlü Sərsəng dəryaçası daha da gözəlləşəcək
23 mart 2024 16:24
- Köçaryanın oğlu ilə Paşinyan arasında gərginlik, parlamentdə ağız deyəni qulaq eşitmədi – VİDEO
22 mart 2024 23:36
Xəbər lenti
- İmran Əliyev həbs edildi
19 aprel 20:39
- İlham Əliyev 4 kəndi də qaytardı
19 aprel 20:32
- Əliyevlə Putin Moskvada görüşəcək
19 aprel 20:22
- Kəmaləddin Heydərovdan yüksək vəzifəyə təyinat (FOTO)
19 aprel 12:15
- Sülhməramlıların Qarabağdakı missiyası başa çatıb - Rusiya KİV
19 aprel 11:56
- Respublika Pediatriya Mərkəzi yaradıldı - Direktor o oldu+Fotolar
19 aprel 11:42
- Mikayıl Cabbarova yeni müavin təyin edildi - Sərəncam
18 aprel 11:56
- ABŞ-dən sülhməramlıların Qarabağı tərk etməsinə - Reaksiya
18 aprel 11:43
- Başçının istəyi baş tutsaydı, Sumqayıtı kimin idarə edəcəyi də, müəmma olaraq qalırmış
18 aprel 11:07
- Rusiyanın sülhməramlı kontingenti Azərbaycanı tərk edir - Video
17 aprel 11:26
- İlham Əliyevə telefon açıb xahiş etdi
17 aprel 10:38
- Hadi Rəcəbli vəfat etdi - Yenilənib
17 aprel 10:29
- Tanınmış həkim telefon nömrəsini satışa çıxardı – 26 min manat
16 aprel 11:15
- Ailəli müəllim məktəbli ilə çılpaq halda maşında yaxalandı
16 aprel 11:06
- Müharibə veteranlarına şad xəbər: 80 manat artırılır – Deputat məbləği açıqladı
16 aprel 10:17
- Vəzifədə olan dayısının evindən 90 min oğurlayıb - Qumarda uduzdu
16 aprel 10:08
- 2300 maaşım idi, ayda 15 min manat paket alırdım - Sabiq nazir
16 aprel 09:45
- Məktəb direktoru haqda son qərar - Qalan ömrünü həbsdə keçirəcək
16 aprel 09:31
- Almaniya kansleri - 66 yaşım var, heç vaxt marixuana çəkməmişəm
15 aprel 21:16
- Sabiq baş həkimə hökm oxundu - 8 il 6 ay həbs
15 aprel 20:53
- Akademik Zərifə Əliyevanın anım günüdür
15 aprel 20:43
- Akif Çovdarov yenidən məhkəmədə: 30 milyonluq əmlakın taleyi necə olacaq?
15 aprel 10:22
- Tokayev İrəvanda səfərdədir - Foto
15 aprel 09:49
- Dubayda qızıldan hazırlanan alt paltarları satışa çıxarıldı
14 aprel 20:39
- İmişlidə məktəbliləri cərəyan vurub öldürdü
14 aprel 18:44
- Üçüncü dünya müharibəsi İrana görə başlayacaq… İmam Əlini gördüm –İran Şahının 1973-cü ildə verdiyi MÜSAHİBƏ
14 aprel 17:25
- Vəkillik fəaliyyətindən qovulmuş Sevil Hacıyeva məmurları TERROR-çuluqda ittiham edir
14 aprel 16:37
- İrandan qovulan, Fransada səfil vəziyyətinə düşən, Amerikada ömürlük cəza alan erməni qatilin faciəli sonluğu...
14 aprel 15:24
- Oqtay Əsədovun həyat yoldaşı son bir ildə Moskvada 14 milyon qazanıb
14 aprel 11:41
- Narkotik satan AXUND həbs olundu - Foto
13 aprel 13:04
Video & Fotoqalereya
Video
Fotoqalereya